90 / 116
Maart 2016
88
Hitte kniehalter
gars- en koringproduksie
in die besproeiingsgebiede
D
ie meeste produsente sal saamstem as ons sê dat 2015 nie
‘n jaar was wat ons gou sal vergeet nie. Dit was ‘n besonder
moeilike seisoen vir ons gars- en koringprodusente, met
baie warm, droë toestande wat die land oorweldig het.
Die droogte wat oor groot dele van die land strek, het gelei tot die
verklaring van vier provinsies as rampdroogtegebiede. Die meeste
van ons het seker al foto’s gesien van die geweldige droogte in die
Vrystaat. Die Wes-Kaapse provinsiale kabinet het ook die nasionale
regering formeel genader om die provinsie as ‘n rampgebied te
verklaar. Dit sal produsente in staat stel om aansoek te doen vir
finansiële ondersteuning van regeringskant.
Die besproeiingsgebiede van Suid-Afrika het ook ‘n ongewone
winter ondervind. Die minimum temperature was nie so laag
soos wat verwag is nie (
Grafiek 1
en
Grafiek 2
). In die Vaalharts-
besproeiingskema was dit opmerklik hoe lank die pekanneutbome
hulle blare behou het. Toe die bome uiteindelike kaal was, was dit
maar net ‘n paar weke voor die bome begin bot het.
Hierdie matige winter is gevolg deur periodes met geweldige hoë
temperature, veral gedurende die korrelvulperiode (
Grafiek 3
en
Grafiek 4
).
Soos verwag, het beide gars en koring ondergemiddelde oeste
gerealiseer, maar die grootste bekommernis vir die garsoeste was
‘n lae vetkorrelpersentasie. Beide die hoeveelheid korrels per aar en
korrelgrootte word deur hittestres beïnvloed.
Produsente kon eenvoudig nie byhou met die plante se hoë
waterbehoefte nie. In baie gevalle is ‘n vetkorrelpersentasie van
slegs 40% gestroop. Van die garsoeste is direk as veevoer gelewer,
aangesien dit eenvoudig nie winsgewend was om die saad te sif om
sodoende die vetkorrelpersentasie te verhoog om moutgraad te
verkry nie.
Van die produsente wat bietjie later gesaai het, het beter oeste
gerealiseer as van hul bure wat in die normale plantvenster gesaai
het. Die later aanplantings het van die hoë temperature vrygespring
gedurende die kritiese ontwikkelingstadiums en hoër opbrengste
gerealiseer (
Grafiek 5
en
Grafiek 6
).
Hittestres gedurende korrelvulperiode affekteer die meeste
fisiologiese funksies van ‘n plant. Fotosintese (die omskakeling van
ligenergie na koolhidrate) asook die translokasie van voedingstowwe
word beide beduidend geïnhibeer deur hoë temperature.
Blaarveroudering daarenteen word versnel deur hittestres. Hierdie
vinnige verlies van groenblaarmateriaal tesame met die inhibisie van
fotosintese, lei tot merkbaar minder koolhidraatproduksie en dus ‘n
afname in opbrengs.
Die graanvulperiode word ook verkort deur verhoogde temperature.
In baie gebiede het produsente drie tot vier weke vroeër as gewoonlik
geoes. Hierdie verkorte periode vir graanvul lei ook tot ‘n afname in
opbrengs, aangesien die tyd wat die plant benodig om hulpbronne
vas te lê, verkort word.
OP PLAASVLAK
Hitte / Koringproduksie / Garsproduksie / Besproeiing
Produksie
KIM COETZEE,
LNR-Kleingraaninstituut, Stellenbosch
Grafiek 1: Minimum temperature vir 2015 in vergelyking met die vyf jaar
gemiddelde minimum vir Prieska.
Grafiek 2: Minimum temperature vir 2015 in vergelyking met die vyf jaar
gemiddelde minimum vir Koedoeskop.