18 / 52
OP PLAASVLAK
Geïntegreerde plaagbeheer
– Deel 8
PJ PIETERSE,
Departement Agronomie, Universiteit van Stellenbosch
Kiesieblaar (
Small mallow
)
WINTERREËNVALSTREEK
Onkruide in die
Reeks
d
aar kom sewe
Malva
-spesies in Suid-Afrika voor, maar
kiesieblaar, wat oorspronklik van Europa is, is die enig-
ste spesie wat ‘n ekonomies belangrike onkruid is. Dit
kom wydverspreid in Suider-Afrika voor en word in
landerye, tuine en versteurde plekke aangetref.
Dit is waarskynlik deur vroeë setlaars ingevoer as medisinale plant
en word deur inheemse Suid-Afrikaanse bevolkings, skynbaar
sonder nadelige gevolge, ingeneem as ‘n teenvoeter vir lintwurms.
Dit is redelik smaaklik en word geredelik deur vee gevreet. Indien
vee egter te veel daarvan inkry, kan dit giftig wees, veral vir
skaaplammers, wat ook vergiftig kan word deur melk wanneer die
ooie baie kiesieblaar gevreet het. Wanneer henne van die plant
vreet, kan die eierwitte pienk word en die geel word bleek.
Kiesieblaar is ‘n matige mededinger en dit kan tot 30% verliese
in koring veroorsaak. Dit kan ook die werking van oeswerktuie
belemmer wanneer dit teenwoordig is met oestyd. Dit dien as
alternatiewe gasheer vir kromnekvirus, wat ‘n ernstige virussiekte
by aartappels, tamaties, tabak en ertjies kan veroorsaak. Daar is ook
gevind dat kiesieblaar ‘n beduidende negatiewe allelopatiese in-
vloed op garsplante gehad het.
Kiesieblaar is ‘n een- of tweejarige plant en kan plat of halfreg-
op groei en tot 1,5 m hoog word. Dit het ‘n sterk, diep penwortel-
stelsel en die stingels is rond tot hoekig met kort, stewige hare
en kan groen tot witterig van kleur wees. Die saadlobblare is
hartvormig. Die blare is enkelvoudig, afwisselend gerangskik en
rond tot waaiervormig met baie fyn haartjies aan beide kante. Dit
het getande rande en is tot 5 cm lank en 8 cm breed. Die stele is tot
12 cm lank en bedek met fyn haartjies.
Die blomme is wit tot ligpers, kom in die blaaroksels voor en is tot
15 mm in deursneë. Dit het vyf kroonblare wat op die punte inge-
snoer is. Die vrugte is afgeplatte, skyfvormige doosvrugte wat nege
tot elf eensadige hokke bevat. Die sade is donkerbruin en niervor-
mig en tot 1,5 mm lank. Dit is gerond aan die een kant en die
oppervlak is bedek met fyn, vratagtige strukture.
Voorkoms en verspreiding
Kiesieblaar kom wydverspreid in Suid-Afrika voor, maar is veral in
die Kaapse provinsies ‘n lastige onkruid, veral in boorde en winger-
de waar dit onder gunstige toestande ‘n groterige bos kan word.
Dit kan in byna enige grondtipe groei. Dit verkies ‘n habitat
wat hoë intensiteit lig ontvang en vermeerder met verhoogde
grondvrugbaarheid. In die Suid-Kaap groei kiesieblaar gewoonlik
baie welig in die omgewing van skaapkraaltjies in die hoeke van
kampe. Dit beskik oor ‘n lang penwortel wat dit in staat stel om lang
droogteperiodes te oorleef.
Kiesieblaar plant slegs met saad voort. Dit kan enige tyd van die
jaar ontkiem met ‘n hoogtepunt in die herfstyd in die winterreënval-
streek. Dit kan blom vir 46 tot 92 dae ná ontkieming, maar die saad
kan ná slegs 15 dae ná blom, ryp word.
Plante wat in die lente ontkiem, kan blom as dit slegs ‘n paar
sentimeter hoog is, maar kan dan oorleef om as tweejarige plante
meer saad te produseer. Tot 5 000 sade per plant kan geproduseer
word. Die saad kan deur water, voertuie en diere versprei word.
Sade beweeg onbeskadig deur die spysverteringskanaal van
monogastriese diere en soveel as 700 kiemkragtige sade per dag
is al deur ‘n perd uitgeskei. Waarnemings het getoon dat skape ook
‘n belangrike verspreider van die saad deur die spysverterings-
kanaal is.
Die sade is klein en ontkiem vlak. Alhoewel groot hoeveelhede
saad jaarliks geproduseer word, ontkiem relatief min daarvan
die volgende jaar omdat die sade redelik rustend is. Daar word
gespekuleer dat kiesieblaarsade vir langer as 100 jaar kiemkrag-
tig kan bly in die grond. Ontkieming van saad is redelik sensitief
vir soutstremming, is nie liggevoelig nie, maar word bevorder
deur skarifikasie. Ligte bewerking behoort dus saadontkieming te
stimuleer.
Beheer
Chemiese beheer
Die lys van onkruiddoders wat vir kiesieblaar geregistreer is wat in
die publikasie
A guide for the chemical control of weeds in South
Africa
genoem word, word in
Tabel 1
aangetoon. Daar is ook ‘n paar
onkruiddoders en toepassings bygevoeg wat geregistreer is nadat
die gids gepubliseer is asook sommige nie-selektiewe onkruiddo-
ders wat nie spesifiseer watter onkruidspesies beheer word nie,
maar wat wel effektief teen kiesieblaar is as daar nie weerstand is
nie. Kiesieblaar is van die breëblaaronkruide wat meer gehard is
en nie so geredelik met alle selektiewe breëblaaronkruiddoders
beheer word nie. Selfs glifosaat is nie altyd effektief om kiesieblaar
te beheer nie.
Sover bekend, is daar nog nie enige weerstand êrens in die wêreld
in kiesieblaar waargeneem nie. Dit is egter steeds belangrik dat
antiweerstandsmaatreëls toegepas word om te verhoed dat weer-
stand teen onkruiddoders ontwikkel.
Wetenskaplike naam:
Malva parviflora
Afrikaanse naam:
Kiesieblaar
Engelse naam:
Small mallow
16
Januarie 2015