40 / 116
Augustus 2016
38
Indien enige bewerking in die winter groot kluite breek, moet
dit eerder gestaak word tot wanneer vogtoestande meer aan-
vaarbaar is en kluite nie meer gebreek word nie.
Vermy onnodige bewerkings en veral onnodige diep bewer-
kings – insluitende skoffelbewerkings.
Grondbewerkings moet by die regte vogtoestande uitgevoer
word, anders het dit onnodige vogverliese. Die doeltreffend-
heid en effektiwiteit is swak en addisionele bewerkings mag
gedoen moet word. Dit geld ook vir te nat bewerkings waar
‘n smeeraksie in die grond ontstaan wat baie nadelig is vir
grondstruktuur, maar ook keerlae kan bevorder.
Bewerkings
Weens die groot wisseling in grondtipes wat voorkom, kan be-
werking vir die een grondtipe ‘n ideale bewerking ten opsigte van
vogbewaring en infiltrasie wees, maar kan dieselfde bewering vir
ander grondtipes groot gevare inhou.
Die rol van stoppels en plantmateriaal op die oppervlakte kan nie
oorbeklemtoon word nie. Soos
Tabel 2
aandui, word voginfiltrasie
in alle gevalle verhoog met stoppels op die oppervlakte, ongeag die
bewerinksmetode.
Net só help stoppels ook om vogverliese teen te werk terwyl die
grond ook baie koeler is. Verdamping vanaf ‘n stoppelbedekte
oppervlakte is minder as vanaf kaal grondoppervlaktes.
Winterbewerkings
Tabel 2 toon duidelik dat winterbewerkings beperk moet word tot
bewerkings wat goeie voginfiltrasie lewer en ook goeie vogbewaring
tot gevolg het. Bewerkings wat sodanige effekte lewer, is ‘n dis-
bewerking of vlak krapbewerkings nadat die stronke platgeslaan is.
Daar is ook negatiewe effekte van bewerking: Gevaartoestande
wat kan ontstaan, is wanneer sandgronde herhaaldelik gedis word
en ‘n te fyn oppervlaktetoestand ontstaan sodat die grond maklik
kan toeslaan en voginfiltrasie nadelig beïnvloed word.
Ander gevaarbewerkings is die
wetrip
-metode waar die grond
eers gerip word as die plante reeds ongeveer 30 cm is. As goeie
opvolgreën nie gou nadat die bewerking toegepas is voorkom nie,
ontstaan ‘n baie nadelige uitgedroogte grondtoestand by die plant
se wortelstelsel.
Die gebruik van ‘n ploeg op gronde van minder as 20% klei mag
na ‘n teenstelling klink wanneer ons na vogbenutting kyk, maar kan
tog regverdig word. Die soort gronde word gewoonlik in die Ooste-
like Hoëveld eerste geplant mits daar geploeg en geplant word.
Die minimum bogrondse vog word, deurdat die ploeg nat onder-
grond na bo bring, verhoog en daar kan dan in die nat grond geplant
word. Terselfdertyd lewer ‘n ploegbewerking goeie onkruidbe-
heer op die soort gronde wat gewoonlik ook dié is wat neig om te
nat te word.
Onkruide beskik oor goedgevormde aggressiewe wortelstelsels en
gebruik baie vog wat vir die produksie van graan beskikbaar kon
wees. Dit is dus noodsaaklik dat die lande skoon moet wees van
onkruid vir effektiewe graanproduksie.
Vogbewaring moet ten alle tye ons oogmerk wees, selfs in oor-
vloedige reënvaltye. Onnodige vog moet óf gestoor word vir kritiese
tye óf van die land verwyder word deur hidrologiese beplanning en
beheer. Vog is die grootste faktor wat opbrengste beïnvloed en moet
daar so effektief as moontlik daarmee gewerk word.
Dit is noodsaaklik dat die bewerking en beweringsdiepte by die
grondtipe pas. Die bewerking moet reg uitgevoer word en die
beweringsdiepte moet in ‘n profielgat bepaal word. Daar moet
gepoog word om die grond so vlak as moontlik te bewerk en die
meeste stoppels bo-op die grond gehou word. Stoppel kan die
vogbewaringsprodusent se beste vriend wees.
Siektebeheer is ook ‘n aspek wat aandag verdien. Soms kan
bewerking die siektesiklus breek en sodoende kan die produsent ‘n
paar siektevry jare verkry.
Bewerking is duur; poog dus om dit so goedkoop moontlik te doen
en om nog steeds die gestelde doelwitte te bereik.
Vir meer inligting oor bewerking van gronde in die Oostelike Hoë-
veld kan Sakkie Koster by 083 678 8485 gekontak word.
BEWERKINGSPRAKTYKE
INFILTRASIE AS PERSENTASIE VAN TOTALE REËNVAL
STOPPELS AFGEBRAND
STOPPELS GELAAT
Ploeg 250 mm
43
71
Ploeg 450 mm
41
70
Dis 100 mm
56
88
Krap (rip) 450 mm
37
94
Krap 250 mm
20
99
Geenbewerking
4
95
TABEL 2: INFILTRASIE VAN REËNVAL OP GRONDE WAT VERSKILLEND BEWERK IS.
Grondbewerkingspraktyke gerig op vogbenutting
FOKUS
Werktuie en toerusting
Spesiale
Graan SA/Sasol fotokompetisie
– Jacqueline Huisman 2011