22 / 52
Desember 2018
20
i
n 2018 was die skerp styging in die ruolieprys, internasionale
kunsmis- en landbouchemikalieëpryse en die wisselvalligheid
van die wisselkoers beslis ’n doring in die vlees van die
plaaslike mark. Die Brent-ruolieprys het vanaf Oktober verlede
jaar tot Oktober vanjaar met 39,6% in dollarterme gestyg,
terwyl dit met 48% in randterme toegeneem het.
Omdat ’n groot aantal van ons graan- en oliesadeprodusente se
produksie-insette deur energiepryse geraak word, het hierdie skerp
styging in ruoliepryse ’n negatiewe impak op die meeste insetpryse
gehad.
Die wisselkoers het tussen Oktober verlede jaar tot Oktober vanjaar
vanaf ’n sterkste vlak van R11,81 en ’n swakste vlak van R14,76,
gemeet teen die dollar, gewissel.
Tabel 1
toon die prysbewegings in van die belangrikste ekono-
miese en insetprysaanwysers in 2018.
Produksieprysindeks
Die produksieprysindeks (PPI) dui die prysstygings van goedere en
dienste op die groothandel- of vervaardigingsvlak van die ekonomie
aan. Op ’n jaargrondslag het dit, tot September vanjaar, met 6,2%
gestyg. Die PPI vir landbou het jaar op jaar met 0,9% toegeneem,
terwyl die PPI vir graanprodukte met 1,1% gestyg het.
Verbruikersprysindeks
Die amptelike inflasiekoers word op die basis van veranderings in
die verbruikersprysindeks bereken en dui kosteveranderings op
die kleinhandels- of verbruikersvlak aan. Die inflasiekoers het in
September vanjaar op ’n jaargrondslag met 4,9% gestyg.
Voedselinflasie het oor dieselfde tydperk met 3,4% gestyg. In die
verbruiker se voedselmandjie het brood en grane met 0,6% gedaal,
terwyl vleis met 4,7% gestyg het. Olies en vette het met 1,5%
gestyg, terwyl groente oor dieselfde tydperk met 9% gestyg het en
vrugte met 4,9% gedaal het.
Wisselkoerse
In Tabel 1 word ’n verstewiging in die waarde van die rand
teenoor ander geldeenhede as ’n positiewe verandering aangedui,
terwyl ’n verswakking as ’n negatiewe persentasieverandering
aangetoon word.
Die rand het op ’n jaargrondslag, tot Oktober vanjaar, met 6%
teenoor die dollar verswak. Die rand het verder ook met 4,4% en
3,5% teenoor die pond en die euro onderskeidelik verswak.
Rentekoerse
Op ’n jaargrondslag, tot Oktober vanjaar, het die Reserwebank
die bankkoers met 25 basispunte of 0,25 persentasiepunte na
6,50% verlaag. Handelsbanke het die prima-uitleenkoers ook met
0,25 basispunte na 10,50% verlaag.
Internasionale ruoliepryse
Die gemiddelde Brent-ruolieprys het vanaf Oktober verlede jaar
tot Oktober vanjaar met 39,6% vanaf $57,68/vat na $80,54/vat
toegeneem.
In randterme het die ruolieprys op ’n jaargrondslag tot en met
Oktober vanjaar, met 48% tot R1 169,44/vat gestyg.
Brandstofpryse
Die plaaslike groothandelprys van diesel in Gauteng het met
29,1% vanaf R12,13/liter in Oktober 2017 tot R15,65/liter in Oktober
vanjaar gestyg. Die werklike brandstofkoste het in Oktober 57%
van die finale groothandelprys van diesel beslaan. Dit wil sê 43%
word opgemaak deur heffings en belasting.
Oor ’n jaartydperk het die gelande koste van diesel met 48,4%
gestyg, terwyl belasting met 7,3% toegeneem het en die
groothandelsmarge sywaarts beweeg het.
Die dieselkorting is tans 321,80 c/liter, terwyl dit verlede jaar
283 c/liter was. Die dieselkorting bestaan uit die 193 c/liter
van die Padongelukfondsheffing en 128,8 c/liter van die belas-
tingskomponent.
Internasionale kunsmispryse
Alle internasionale pryse van kunsmisgrondstowwe het vanaf
Oktober verlede jaar tot Oktober vanjaar skerp toegeneem. Die
pryse van DAP, ureum, ammoniak en kaliumchloried het met
25,8%, 14,8%, 34,1% en 16,5% onderskeidelik gestyg.
Plaaslike kunsmispryse
Omdat Suid-Afrika meer as 80% van sy behoefte aan kunsmis
moet invoer, is plaaslike kunsmispryse aan dieselfde faktore as die
internasionale mark blootgestel.
Die gemiddelde pryse van MAP, ureum, KAN en kaliumchloried het
oor ’n periode van ’n jaar, tot en met Oktober vanjaar, met 21,7%,
31,9%, 12% en 39,8% onderskeidelik gestyg.
Saadpryse
Saad beslaan ongeveer 12% van ’n graan- en oliesadeprodusent
se lopende produksiekosterekening. Vir die 2018/2019-produksie-
STYGING in internasionale pryse
en wisselkoers die sondebokke
CORNÉ LOUW,
senior ekonoom, Graan SA
INSET
-oorsig
OP PLAASVLAK