72 / 124
September 2017
70
Eenjarige plante met natuurlike weerstand
kortwiek aalwurms
Z
acharias Janssen en sy seun was Hollandse brilmakers
wat in die 16de eeu geleef het. Die twee brilmakers het ‘n
bietjie met lense rondgespeel en in 1590 die heel eerste
mikroskoop ontwikkel. Skielik kon ons ‘n onsigbare wêreld
sien – wat ons nie geweet het bestaan nie.
Anton van Leeuwenhoek het die mikroskoop in die 17de eeu ver-
der ontwikkel en verbeter. Vandag het ons mikroskope wat hierdie
klein wêreldjie letterlik duisende kere kan vergroot.
Needham was die eerste persoon wat in 1743 besef het dat daar
aalwurms bestaan wat op plante parasiteer.
Dit is danksy die vernuftige Hollanders en Needham dat ons vandag
bewus is van aalwurms en weet dat dit hulle is wat die lewe vir ons
produsente moeilik kan maak.
Ons weet nou dat daar heelwat plant-parasitiese aalwurms bestaan
wat op ons gewasse kan parasiteer. Die mens was ook nie links
nie en het oorlog teen die klein peste verklaar. Die eerste hoogs
suksesvolle aalwurmdoders het in die veertigerjare van die vorige
eeu die lig gesien.
Hierdie aalwurmdoders was só suksesvol in die beheer van aal-
wurms dat telers hulle meer daarop kon toespits om vir beter
oesopbrengste te teel, sonder om bekommerd te wees of die plante
nog weerstand teen aalwurms sou hê of nie.
Vandag sit ons met die tameletjie dat daar maar relatief min gewas-
se en kultivars is wat nog natuurlike weerstand teen aalwurms het.
Die feit dat daar min natuurlike weerstand teen aalwurms is, bring
natuurlik eiesoortige probleme mee. Somtyds is dit nie genoeg
om net aalwurmdoders te gebruik nie. Verskeie faktore kan ‘n rol
hierin speel, soos byvoorbeeld baie reën net nadat die aalwurm-
doder toegedien is. Die reën sal die aalwurmdoder afwas.
Nog ‘n voorbeeld is waar mikroskopiese klein organismes die aal-
wurmdoders te vinnig afbreek sodat dit nie die aalwurms suksesvol
kan beheer nie. Aalwurmkundiges moes daarom weer terug in tyd
beweeg om te gaan soek na die weerstand wat ons weens selek-
tiewe teling vir beter opbrengste verloor het. Gelukkig is Moeder
Natuur soms vergewensgesind en het sy so ‘n bietjie weerstand
hier en daar gered. Ons moet net hard genoeg daarna soek.
Daar is heelparty plant-parasitiese aalwurms wat ons versondig,
maar nie almal is so gevaarlik vir al die gewasse nie. ‘n Sprekende
voorbeeld hiervan is die peulaalwurm. Peulaalwurms is ‘n wesenlike
probleem vir ‘n grondboonprodusent en kan vir hom groot finansiële
skade berokken.
Alhoewel die produsent se grondbone daarmee heen sal wees, sal
die peulaalwurm glad nie skade aan enige van sy ander gewasse
aanrig nie. Knopwortel- en letselaalwurms is nou weer perde van
‘n heel ander kleur.
Hierdie aalwurms het ‘n baie wye gasheerreeks en is in staat
om op feitlik enige gewas te parasiteer en skade aan te rig. Aal-
wurmkundiges sal dus eerste weerstand gaan soek teen knopwor-
tel- of letselaalwurms.
Kan ‘n gewas/kultivar weerstand teen al
die aalwurms hê?
Ongelukkig is dit so dat ‘n gewas of kultivar van ‘n gewas nie
sommer weerstand teen meer as een aalwurmspesie het nie. Die
besluit moet dus vooraf geneem word oor watter aalwurmspesie
op ‘n gegewe stadium die meeste probleme vir die oorgrote aantal
produsente sal gee en dan moet daar op daardie aalwurmspesie
gekonsentreer word.
Weerstand teen knopwortelaalwurm
Opnames wat deur LNR-Graangewasse en Noordwes-Universiteit
gedoen is, toon dat knopwortelaalwurm op hierdie stadium die
grootste probleem vir die meeste eenjarige gewasse is.
FOKUS
Geïntegreerde plaagbeheer
Spesiale
DR SONIA STEENKAMP,
LNR-Graangewasse, Potchefstroom
PANNAR
MONSANTO
PIONEER
BG 4296
DKC 80-40BRGEN 33Y85
BG 3492B
DKC 62-80BR
PAN 3Q222
DKC 62-80BR
PAN 5Q751BR
PAN 5Q649R
TABEL 1: MIELIEKULTIVARS MET WEERSTAND TEEN
MELOIDOGYNE INCOGNITA
EN
M. JAVANICA
.
PANNAR
LNR-KLEINGRAAN SENSAKO
PAN 3489
Kariega
ABPT 12-08
PAN 3161
Tankwa
ABPT 12-10
PAN 3368
Caledon
ABPT 12-11
PAN 3471
Senqu
KPT 12-11
PAN 3379
Sabie
KPT 12-07
PAN 3497
Ratel
KPT 12-08
PAN 3118
Limpopo
WPT 12-06
PAN 3478
Matlabas
WPT 12-04
PAN 3400
Elands
WPT 12-05
PAN 3515
TABEL 2: KORINGKULTIVARS MET WEERSTAND TEEN
MELOIDOGYNE INCOGNITA
EN
M. JAVANICA
.
LNR-KLEINGRAAN
SENSAKO
Drakensberg
Targa
Witteberg
Pallinup
SWK001
Quamby
Towerberg
Savena1
Simonsberg
Hakea
Overberg
Yallara
Maluti
Quantom
Kompasberg
Moola
Heros
Vasse
TABEL 3: HAWERKULTIVARS MET WEERSTAND TEEN
MELOIDOGYNE INCOGNITA
EN
M. JAVANICA
.