70 / 112
Oktober 2016
68
Sojabone: ‘n Outomatiese keuse
vir ‘n wisselboustelsel
D
ie 2015/2016-produksieseisoen was vir die meeste produ-
sente ‘n vyfsterriller. Veral die westelike produksiegebiede
het buitengewone weersomstandighede beleef – waarvan
droogte en hitte die ergste was.
Sou die langtermynvoorspellings van die aardverwarmingsprofete
waar word, dan gaan die klimaat baie meer wispelturig raak. Voeg
hierby die graanmarkte wat ook wipplank speel, dan is dit duidelik
dat ‘n produsent sy risiko sal moet versprei.
Wisselbou is die logiese keuse vir ‘n graanprodusent en sojabone is
een van die beste kandidate om saam met mielies in te span.
Hoekom ‘n wisselboustelsel?
Voorspelbaarheid binne die landbou is, om die minste te sê, baie
moeilik indien nie heeltemal onmoontlik nie. Onder sulke omstan-
dighede is dit gerade om risiko so ver prakties moontlik te versprei.
‘n Gesonde wisselboustelsel met sojabone as een van die kom-
ponente is ‘n uitstekende metode om risiko te beperk.
Prysverhoudings
In die hedendaagse landbou is dit noodsaaklik om deeglik te evalueer
hoe betalend enige boerderystelsel is. Prysverhoudings tussen
gewasse word dikwels as kriterium gebruik om te bepaal watter
gewasse aangeplant gaan word.
‘n Wesenlike probleem met só ‘n benadering is dat die pryse van
verskillende gewasse dramaties gedurende ‘n seisoen kan wissel na
gelang van weersomstandighede en internasionale voorrade. Die
2015/2016-seisoen was ‘n sprekende voorbeeld hiervan.
Mieliepryse het die seisoen alle verwagtings oortref vergeleke
met sojabone. Dit is egter hoogs onwaarskynlik dat dieselfde
prysverhoudings vir ‘n volgende seisoen sal geld. Prysverhoudings
is egter slegs een van die aspekte wat oorweeg behoort te word in
die keuse van ‘n wisselboustelsel.
Opbrengsverhoudings
Die winsgewendheid van enige gewas is ook ‘n funksie van op-
brengs. Die 2015/2016-produksieseisoen het, wat opbrengsver-
houdings betref, vreemde resultate opgelewer. Mielie-opbrengste
in die droogtegeteisterde westelike produksiegebiede het ‘n op-
brengsslagting beleef.
Sojabone se opbrengste is ook nadelig getref, maar weens sy
langer blomkaraktereienskap kan sy opbrengsrisiko tydens kort
droogte-intervalle versprei word. Voeg hierby sojabone se vermoë
om diep vog te benut, dan lyk die risikoprofiel van die gewas heelwat
beter as dié van ander mededingers.
Insetkosteverhoudings
Prys van ‘n gewas alleen bepaal nie wins nie. In hierdie verband
hou sojabone ‘n beduidende voordeel in. Alhoewel produsente
sekere seisoene met die toediening van minder stikstof op sojabone
kan wegkom, moet die volhoubare produksiestatus van grond in
berekening gebring word. In die meeste produksiegebiede sal soja-
boonproduksiekoste boonop laer wees as dié van mielies.
Is daar voordele om ‘n
wisselboustelsel te volg?
Daar kan ‘n wye verskeidenheid van voordele genoem word – van
onkruidbeheer tot beter benutting van werktuie, maar vir die doel
van die skrywe sal slegs enkeles genoem word.
Risikoverspreiding
Gewasse verskil in hul vermoë om by bepaalde klimaatsomstan-
dighede aan te pas. Mielies het ‘n kort reproduktiewe fase wat deur
baie faktore, waaronder temperatuur, bepaal word. In die geval
van onbepaalde groeiwyse-sojaboonkultivars, kan hierdie kritiese
periode maklik drie keer langer gerek word. Voeg hierby diep
vogonttrekking, dan is dit duidelik dat dit ‘n produsent se risikopro-
fiel verbeter.
Hoër opbrengste vir opvolgende gewasse
Verskeie plaaslike proewe, maar ook proewe in die buiteland,
het getoon dat mielies wat ná sojabone volg, ‘n opbrengssprong
van minstens 10% oplewer, vergeleke met monokultuurmielies.
Hierdie opbrengssprong (wat meestal meer as 10% is) word selde
in berekening gebring wanneer die betalendheid van gewasse met
mekaar vergelyk word.
Bewaringsbewerking
Waar bewaringsbewerking beoefen word, is dit noodsaaklik dat
daar wegbeweeg word van enige monokultuurstelsel. Hoe meer
gewasse mekaar opvolg, hoe beter. Sojabone skakel besonder
goed in by só ‘n stelsel omdat dit ‘n baie produktiewe peulgewas
verteenwoordig.
Frekwensie van gewasopvolging
Sou suiwer akkerboupraktyke in ag geneem word, dan moet
sojabone verkieslik elke derde jaar op ‘n bepaalde land verbou word.
Ekonomiese faktore soos pryse van kompeterende gewasse kan
hierdie verhouding beïnvloed. Daar is egter geen plaasvervanger vir
gesonde gewasopvolging wat oor tyd volgehou word nie.
OP PLAASVLAK
Wisselbou / Sojabone / Risikoverspreiding
Bestuurspraktyke
JAN DREYER,
namens die Proteïennavorsingstigting
“
Wisselbou is die
logiese keuse vir ‘n graan-
produsent en sojabone
is een van die beste
kandidate om saam met
mielies in te span.
“