32 / 92
30
November 2015
FOKUS
Natuurlike hulpbronne en energie
Spesiale
PIETMAN BOTHA,
SA Graan/Grain
medewerker
elektrisiteitsrekening in toom te hou
M
et die vraag na elektrisiteit wat kort-kort die aanbod oor-
skry, is dit onvermydelik dat die prys van elektrisiteit gaan
styg. Te midde van die druk op die elektrisiteitsnetwerk
kan daar verwag word dat die instel van beurtkrag ‘n
werklikheid is wat toenemend sal voorkom.
Baie produsente bedryf ‘n besproeiingsbesigheid wat totaal en al
afhanklik van elektrisiteit is en waar die gebruik van kragopwekkers
nie ‘n opsie is nie. Met hierdie verwagting van te min krag en krag
wat al duurder word, word produsente gedwing om self iets aan die
saak te doen.
Die Schoeman Boerdery het onlangs byna 800 ha hoëpotensiaal
landbougrond aan myne vir steenkoolontginning afgestaan. Daarom
is besluit om ander alternatiewe te ondersoek om elektrisiteit vol-
houbaar en winsgewend op te wek. Die moontlikheid om sonkrag as
energiebron te gebruik, is derhalwe ondersoek.
Hierdie ondersoek was ‘n lang en intensiewe proses. Aspekte wat
oorweeg is, sluit in:
Gaan daar van die subsidies wat beskikbaar is, gebruik gemaak
word?
Hoeveel uitstraling is daar in die gebied?
Hoe lank gaan dit neem om die kapitale uitleg terug te betaal?
Hoe lank is die verwagte lewensduur van die toerusting en son-
panele?
Bied die stelsel elektrisiteitsekerheid?
Gaan die stelsel winsgewend wees of nie?
Elke produsent wat besluit om elektrisiteit vanaf sonkrag op te wek,
moet vir homself vra wat sy doel is met die opwekking. Dié antwoord
sal voorts bepaal watter proses of metode gevolg moet word. Die
oprigting en besluite rondom die beplanning van ‘n sonkragplaas
moet verkieslik in samewerking met ‘n kundige persoon geskied.
Daar is verskeie maniere om sonkragelektrisiteit aan te wend, wat
kan insluit om:
Totaal van die netwerk af te wees.
Die sonkragelektrisiteit aan Eskom te lewer en dit dan later weer
te onttrek.
Die sonkragelektrisiteit direk aan Eskom te verkoop.
As daar besluit word om van die netwerk af te gaan, moet die koste-
aspek deeglik oorweeg word. Die kapitale uitleg sal aanvanklik baie
hoog wees, maar sodra die kapitaal verhaal is, sal die elektrisiteit
amper verniet wees.
As die ander opsies gevolg word, is daar ook sekere voor- en nadele
wat oorweeg moet word. Indien die roete van elektrisiteitslewering
en weer onttrekking gevolg word, is die voordeel dat die prys van
elektrisiteit vir die volgende 25 jaar vasgepen word.
Die nadeel van hierdie opsie is dat die rekening waar krag opgebou
en dan later onttrek word, een maal per jaar na nul herstel word. Dit
maak nie sin om in hierdie geval meer krag op te wek as wat gebruik
word nie. Die besigheid bly in hierdie geval steeds afhanklik van
Eskom vir kraglewering. As daar beurtkrag is, sit die onderneming
ook sonder krag.
In die stelsel waar die krag aan Eskom verkoop word, is dit die belang-
rikste dat die stelsel op sy eie moet kan wins maak. Verdere voor-
waardes waaraan voldoen moet word, sluit in die BBBEE-status van
die onderneming asook dat daar ‘n omgewingsimpakstudie gedoen
Al die verskillende sonpanele moet saamwerk om genoeg krag te lewer.