15 / 72
13
May 2016
premie is ook reeds vooraf bekend. Dit is verder belangrik om te besef
dat ‘n opsie nie geskoei is op die fisiese onderliggende kommoditeit
nie, maar wel op ‘n termynkontrak.
‘n Rolspeler koop (verkoop) dus ‘n opsie met die doel om ‘n ter-
mynkontrak te verkry teen die trefprys van die opsie indien hierdie
trefprys gunstig vir die houer van die opsie is.
Rolspelers wat opsies as verskansingsinstrument gebruik, het ook
die voordeel dat die opsies voor die vervaldatum terugverkoop
kan word. Selfs as die opsies “uit die geld” is, kan ‘n gedeelte van
die opsiepremie wat betaal is, teruggekkry word, waarna ‘n vaste-
pryskontrak teen die heersende (meer gunstige) Safex-termynkon-
trakprys ingeneem kan word.
Die bekostigbaarheid en gestandaardiseerde aard van die instru-
mente verleen aan ‘n groot verskeidenheid van markdeelnemers
toegang tot die mark, wat likiditeit op Safex in die hand werk en
markdeelnemers sodoende in staat stel om opsies relatief maklik
te bestuur.
Dit is derhalwe belangrik om genoegsame agtergrondkennis raken-
de die gekose instrumente te verkry om sodoende ‘n ingeligte be-
sluit te kan neem.
Illustrasie
Veronderstel Jan Alleman moet tydens die tradisionele plantseisoen
van Oktober tot Desember ‘n verskansingbesluit neem met die oog
op die daaropvolgende jaar se Julie-witmielietermynkontrakprys.
Gestel Juliepryse verhandel tydens planttyd teen R3 500/ton en Jan
is bekommerd dat pryse in die nuwe seisoen gaan daal voor lewe-
ring plaasvind. Hy beoog om 200 ton mielies te stroop vir lewering
teen die Julie-termynkontrak en na ‘n lang gesprek met sy Safex-
makelaar, neem hy ‘n ingeligte besluit om 100 ton mielies te ver-
skans deur gebruik te maak van put-opsies en die verdere 100 ton
mielies te verskans deur gebruik te maak van korttermynkontrakte.
‘n Kwotasie word by die opsieskrywer verkry vir ‘n “by die geld”
(dus ‘n trefprys van R3 500) Julie put-opsie teen ‘n premie van
R240/ton. Nadat Jan ingestem het, koop Jan een put-opsie (‘n wit-
mielie-opsiekontrak bestaan uit 100 ton per kontrak) teen ‘n totale
bedrag van R24 000 per kontrak. Dus word Jan se totale risiko
beperk tot R24 000 per kontrak. Hy kan egter steeds voordeel uit
opwaartse prysbewegings bo die trefprys trek.
Jan moet, ten opsigte van die een termynkontrak, ‘n aanvangsmarge
van R60 000 per kontrak (transaksiefooie) as deposito betaal. In
totaal moet Jan dus ‘n aanvanklike bedrag van R84 000 inbetaal vir
die verskansing van die 200 ton mielies.
Veronderstel Jan se oortuigings was reg en die termynkontrak-
prys het teen opsievervaldatum met R800 gedaal na R2 700/ton. Jan
se put-opsie is nou “in die geld” en sal hy sy opsie uitoefen om eerder
sy mielies te verkoop teen R3 500. Verder is die termynkontrakprys
ook hoër as die Safex-prys en Jan kan sy mielies teen die Safex-
kontrakprys van R3 500/ton lewer. Jan realiseer dus ‘n gemiddelde
Safex-prys (voor aftrekkings) van R3 380 per ton* vir sy 200 ton
mielies, R680 bo die heersende Safex-termynkontrakprys (sien
meegaande
blokkie
vir die berekeninge).
Indien Jan se oortuigings verkeerd was en pryse sou styg met
R800 na R4 300/ton, sou Jan se put-opsie “uit die geld” wees. Dit
beteken dat Jan nie die opsie sou uitoefen nie en eerder sy mielies
in die mark sal verkoop teen R4 300/ton. Verder is die termynkontrak
ook in ‘n verlies en Jan sou verplig wees om teen ‘n Safex-ter-
mynkontrakprys van R3 500/ton te lewer. Jan realiseer dus ‘n ge-
middelde Safex-prys (voor aftrekkings) van R3 780 per ton**, R520
laer as die heersende Safex-termynkontrakprys (sien meegaande
blokkie vir die berekeninge).
Slotkommentaar
Deur slegs ‘n redelike begrip te hê van die bostaande inligting, is jy
reeds ‘n stappie voor die res. Soos reeds genoem, bestaan daar ‘n
wye verskeidenheid afgeleide instrumente en moet jy poog om die
instrument en/of strategie te vind wat die beste by jou behoeftes
pas. Ten spyte van die duidelike voordele van die instrumente, moet
daar gelet word op die nadele en risiko’s van die verskeie instru-
mente. Jy moet derhalwe jou professionele en kundige Safex-make-
laar kontak om verdere bystand aan jou te verleen.
Vir meer inligting of om kompeterende opsiepryse van ‘n groot
verskeidenheid kommoditeite te bekom, kontak Susari Gelden-
huys by 018 464 7430, 072 116 9999 of
Susari.Geldenhuys@senwes.co.za
.
Transaksiefooie is nie in berekening gebring by die illustrasie nie.
* [(R3 500 - R240) × 1 kontrakte] + (R3 500 × 1 kontrakte)
(2 kontrakte)
** [(R4 300 - R240) × 1 kontrakte] + (R3 500 × 1 kontrakte)
(2 kontrakte)
Transaksiefooie
Grafiek 1: Korttermynkontrak.
Bron: Saamgestel deur outeur, aangepas vanuit
Introduction to financial
derivatives
, 2011, bladsy 30
Grafiek 2: Lang put-opsie.
Bron: Saamgestel deur outeur, aangepas vanuit
Introduction to financial
derivatives
, 2011, bladsy 77