SA Graan Maart 2017

FOKUS

Saad

Spesiale

Saadgedraagde aalwurms

onder die vergrootglas

lantparasitiese aalwurms is mikroskopiese klein diertjies

wat die wortels en ander ondergrondse gedeeltes – en in

uitsonderlike gevalle die bogrondse gedeeltes – van ‘n gas-

heerplant sal aanval. Natuurlik beteken dit dat saad wat

ondergronds ontwikkel, soos byvoorbeeld aartappels en grond-

bone, ook aangeval word.

Gelukkig is daar net sekere gewasse wat hul daartoe leen om hier-

die onwelkome passasiers rond te dra. Behalwe vir sekere grasge-

wasse word die ander gewasse wat hul saad bo die grond vorm,

gevrywaar van hierdie saadgedraagde aalwurms.

Wees egter versigtig vir die volgende gewasse wat wel hierdie

aalwurms van die een land na ‘n ander kan oordra:

Grondbone

Grondbone is een van die gewasse wat die rooi ligte laat flikker in

terme van aalwurmverspreiding. Omdat die saad onder die grond

gevorm word, stel dit aalwurms wat deur die dop tot in die saad

kan beweeg, in staat om hulself net daar tuis te maak. Tot dusver

is alreeds drie verskillende aalwurmgroepe geïdentifiseer wat in

Suid-Afrika deur grondboonsaad oorgedra kan word, waarvan die

peulaalwurm seker die grootste probleem is.

Grondboonpeulaalwurm

(Ditylenchus

africanus)

Navorsing op die grondboonpeulaalwurm is deur dr Sonia Steen-

kamp van die LNR-Instituut vir Graangewasse (LNR-IGG) gedoen,

asook deur wyle prof Alex McDonald en dr Cheryl Venter wat

voorheen by dieselfde instituut gewerk het.

Grondboonpeulaalwurm het menige produsent al baie skade berok-

ken. Peulaalwurms kom letterlik oral in die grondboonproduksiege-

bied voor en kan, waar daar ook al grondbone geplant word, sy

verskyning maak.

Hierdie aalwurm dring die grondboon by die aanhegtingspunt tus-

sen die peul en die anker binne (

Foto 1

), waarna dit met die vaatweef-

sel in die dop afbeweeg tot in die saad (

Foto 2

). Skade wat deur

hierdie aalwurm aangerig word, is baie groot. Indien die aalwurm die

peul by die aanhegtingspunt indring, verswak die aanhegtingspunt.

March 2017

SONIA STEENKAMP,

LNR-Instituut vir Graangewasse,

SURIA BEKKER,

Eco-Nemaria

DRIEKIE FOURIE,

Noordwes-Universiteit

1: Skade wat by die aanhegtingspunt van die peul en

anker deur peulaalwurm aangerig is.

2: Die wit “rafeltjies” in hierdie grondboonsaad is peulaal-

wurm wat vanaf die vaatweefsel in die dop tot in die saad

inbeweeg het en nou tussen die lobbe lê.

3: Peulaalwurm-besmette saad verdonker (regs) en lyk

bruiner as onbesmette saad (links).

4: Een van die tekens van peulaalwurm-besmetting is dat

die saad voortydig uitloop.

5: Skadesimptome van

Robustodorus

, die aalwurm wat

pas op grondbone geïdentifiseer is (regs) teenoor onbe-

smette saad (links).