107 / 124
“
Grondbone bly wins-
gewend, maak nie saak
of daar meganies geoes
word of hopies gepak
word nie...
“
Die oes van grondbone:
Meganiese oes versus die pak van hopies
M
et die huidige stand van die ekonomie, is dit uiters
belangrik vir die grondboonprodusent om alle aspekte
rondom grondboonverbouing noukeurig te ondersoek
om sodoende koste-effektiewe besluite te kan neem.
Oestyd is een van die mees intense tydperke van die grondboon-
produksiesiklus. Besluite wat hier geneem word, kan groot impak-
te hê op die finale winsmarge wat in die produsent se sak eindig.
Dit hang nie net af van die korrekte oesdatum nie, maar ook van die
oesmetode wat gevolg word.
Die besluit of daar meganies geoes gaan word, kan gedoen word
as die meganisasietoerusting beskikbaar is en wanneer die toestan-
de tydens oestyd die meganiese oes van grondbone toelaat en
of daar gebruik gemaak gaan word van handearbeid vir die pak
van hopies.
Watter oesmetode?
Wanneer die twee tipes oesmetodes aan die skaal gehang word, is
daar beide voordele en nadele aan elk verbonde en sal die produsent
elk moet opweeg teenoor sy eie unieke situasie op die plaas, om
sodoende die korrekte besluit te kan maak.
Die meganiese oes van grondbone behels die lig van grondbone
deur spesiale aangepaste grondboonuithalers (
Foto 1
) wat die
grondbone lossny en uitskud voordat dit in windrye geplaas word
wat bestaan uit twee tot vier aangeplante rye.
Hierdie windrye word dan op die land gelaat om winddroog te
word en, afhangende van die weerstoestande, mag die windrye
omgedraai word om eweredige afdroging te verseker. Wanneer die
grondboonpeule ‘n voginhoud van tussen 18% - 20% bereik het,
sal die plukproses ‘n aanvang neem. Daarvoor word gespesialiseer-
de grondboonplukkers (
Foto 2
) ingespan om die taak te behartig.
Hantering
Hier kan die peule in beide losmaat of in sakvorm hanteer word.
Indien losmaathantering verkies word, moet daar vooraf met die
verwerker reëlings getref word vir die droging van die losmaat-
grondbone in spesiale drogingsaanlegte.
Indien grondbone gesak word ná die plukproses, sal die sakke op
die land gelaat word om natuurlik af te droog waarna dit vervoer
sal word na die verwerkingsaanleg. Hierdie metode van oes verg
presisiebeplanning aangesien hier aspekte in gedagte gehou moet
word, soos wat die hoeveelheid hektare is wat ‘n plukker per dag
kan behartig om sodoende net die regte hoeveelheid grondbone te
lig vir ‘n bepaalde dag.
Weer eens moet oesgereedheid in ag geneem word aangesien daar
nou aanpassings gemaak sal moet word omdat die hele oes nie op
optimale oesgereedheid geoes kan word nie en daar dus ingeboet
sal moet word.
Verder sal daar peulverliese wees tydens die omdraai van die
windrye, wat oesverliese tot gevolg sal hê. Wat egter tot voordeel
van die meganiese oesproses is, is die feit dat daar tot 88% min-
der tyd bestee word aan man-ure wanneer die grondbone gelig
word en 91% aan man-ure wanneer die bone gepluk word.
Die verkorte tydperk wat die grondboonoes op die plaas is nadat
dit gepluk word indien meganiese droging beoog word, beteken
ook ‘n verlaagde risiko vir die produsent.
105
March 2015
OP PLAASVLAK
Bestuurspraktyke
Grondbone / Meganiese oes / Hopies
LOUREINE SALOMON,
LNR-Instituut vir Graangewasse
1: ‘n Grondboonuithaler besig om grondbone
te lig en in windrye te gooi.
2: ‘n Meganiese grondboonplukker.
1
2