79 / 108
77
July 2017
Die plaaslike kommoditeitspryse verhandel grootliks tussen die
in- en uitvoerpariteitspryse – afhangende van die huidige situasie
in die mark. Gedurende tye wanneer daar tekorte in die land is, sal
die pryse nader aan die invoerpariteitsprys verhandel, terwyl
dit weer nader aan die uitvoerpariteitsprys sal verhandel in tye
wanneer ‘n oorskot van die graan plaaslik beskikbaar is.
Die oliesademark het egter ‘n derde komponent wat grootliks
deel vorm van die prysstrukture. Hierdie komponent word die
afgeleide prys genoem. Die afgeleide prys verwys na wat dit sal
kos om die produkte wat van die verwerking van oliesade verkry
word (met ander woorde die olie en die oliekoek) apart in te voer.
Hierdie prys word grootliks bepaal deur die internasionale
kommoditeitspryse, die olie- en oliekoekprys internasionaal en
die wisselkoers.
Markinligtingsbronne
Daar is verskeie inligtingsbronne wat deur die verskeie markdeel-
nemers gebruik word om die markte te ontleed, waardeur vasgestel
kan word wat die moontlike risiko’s in die mark is.
Hierdie inligtingsbronne sluit verslae vanuit verskeie oorde in:
Amptelike regeringsverslae, verslae van produsente-organisasies
en nie-winsgedrewe instansies, internasionale agentskappe, asook
markontledings deur plaaslike makelaars. Die verslae word maan-
deliks, weekliks en daagliks vrygestel en die gerapporteerde in-
ligting word gebruik om menings oor toekomstige prysrigting
te ontwikkel.
Dit is egter vir markdeelnemers noodsaaklik om alle moontlike
inligting te verkry en te ontleed ten einde die bes moontlike bemar-
kingsbesluit te neem. Hierdie inligting sluit beide die internasio-
nale en plaaslike inligting in en sommige van die inligtingsbronne
en gebruike daarvan word vervolgens bespreek.
Internasionale inligting
Die internasionale inligting wat oorweeg word, sluit daaglikse,
weeklikse en maandelikse inligting in. Die daaglikse inligting is
hoofsaaklik die internasionale prysbewegings en hoe die pryse die
vorige dag in die internasionale mark verhandel het (hoofsaaklik
Amerikaanse pryse).
Dit kan ‘n goeie aanduiding bied van wat moontlik die betrokke
dag met plaaslike pryse kan gebeur, alhoewel dit in gedagte gehou
moet word dat die plaaslike pryse nie die internasionale pryse
slaafs navolg nie en dat verskeie ander faktore ook bydra tot die
prysbewegings in die plaaslike mark.
Die weeklikse verslae sluit hoofsaaklik die Amerikaanse Departe-
ment van Landbou se produksievorderingsverslae in. Hierdie ver-
slae toon op ‘n weeklikse basis deur die loop van die seisoen (van
planttyd tot en met strooptyd) die vordering van die Amerikaanse
produksie.
Dit sluit in die tempo waarteen die aanplantings plaasvind, pro-
duksietoestande uitgedruk as ‘n persentasie van swak tot uitste-
kend, asook die tempo waarteen die stroopproses plaasvind. Dit
gee bruikbare inligting deur, wat gebruik kan word om afleidings te
maak rakende die moontlike Amerikaanse aanbod vir die seisoen
(Amerika is die grootste produserende land van verskeie grane
en oliesade).
Die maandelikse verslag is die wêreldvraag-en-aanbodverslag
wat deur die Amerikaanse Departement van Landbou vrygestel
word. Dit is ‘n skatting van wat die verwagte wêreldproduksie en
-verbruik vir ‘n spesifieke seisoen is.
Hierdie verslag is ‘n goeie aanduiding van wat verwag kan word
wat die internasionale pryse oor die algemeen betref en ook waar
geleenthede vir ander markte gedurende ‘n seisoen kan ontstaan.
Ander algemene internasionale inligting om in ag te neem, is
algemene weerstoestande in produserende lande, asook die
ekonomiese en beleidsaspekte van dié lande wat ‘n impak op die
internasionale pryse kan hê.
Plaaslike inligting
Plaaslik is dit belangrik om vertroud te wees met die marksamestel-
ling en alhoewel dit in soms klink na algemene kennis, is dit vir
produsente tog belangrik om dit in perspektief te sien en jouself af
te vra wat die inligting wat jy het, beteken.
Kennis oor produksieseisoene, asook die gewasse wat waar aan-
geplant word, is waardevolle inligting om in ag te neem wanneer
bemarkingsbesluite geneem word. Indien jy vertroud is met die
produksieseisoene in verskillende streke, asook met die gewasse
wat daar verbou word, kan produsente deur omstandighede in die
verskillende streke te bestudeer en dit in konteks te oorweeg, ‘n re-
delike goeie oorsig kry van wat moontlik die jaar verwag kan word.
Dit is ook belangrik dat produsente die land se algehele produksie-
omstandighede moet sien en nie net op sekere gedeeltes en/of eie
streke sal fokus nie.
Ander belangrike plaaslike verslae is die Nasionale Oesskattings-
komitee se skattings wat elke maand gedurende die groeiseisoen
van die verskillende gewasse bekendgemaak word. Die komitee
het hulself al oor die jare bewys as geloofwaardig en akkuraat en
hul verslae bied uitstekende inligting.
Die Suid-Afrikaanse Graaninligtingsdiens, beter bekend as SAGIS,
stel ook verskillende verslae op weeklikse en maandelikse basisse
vry. Hierdie verslae sluit die weeklikse in- en uitvoersyfers van
mielies en koring, asook die weeklikse mielie- en koringprodusente-
lewerings in.
Maandelikse verslae sluit algemene vraag-en-aanbodsyfers van
grane en oliesade wat heelwat meer gedetailleerde inligting ra-
kende die aanbod, verwerkings en ander faktore soos in- en uit-
voere bevat, in. Hierdie inligting is van kardinale belang vir die
bedryf en die werking van die mark en bruikbare ontledings kan
hieruit gemaak word.
SAGIS publiseer ook produktesyfers vir mielies, koring en oliesade
en hierdie syfers korreleer uitstekend met mekaar – wat dui op die
akkuraatheid van die SAGIS-inligting.
Ander verslae wat op ‘n daaglikse, weeklikse en maandelikse basis
versprei word, is algemene markverslae van verskeie organisasies
soos Graan SA, verskeie landboumaatskappye en ander organisa-
sies wat belange in die graanmark het.
Hierdie verslae sluit meer fundamentele inligting van wat in die
markte plaasvind, in. Dit is belangrik dat produsente van hierdie
verslae gebruik maak wanneer hulle bemarkingsbesluite neem.
Hierdie verslae sluit ook maandelikse vraag-en-aanbodprojeksies
in, wat uiters waardevolle inligting verskaf soos die verwagte
aanbod, verbruik, invoere en uitvoere (indien nodig), asook die
geskatte eindvoorraadvlakke van die verskillende gewasse vir die
betrokke bemarkingsjaar.
Ten slotte
Bemarkingsbesluite kan, as een van verskeie aspekte wat belangrik
is vir goeie langtermyn-volhoubare produksie, beslis ook ‘n reg-
merkie ontvang. Goed-deurdagte bemarkingsbesluite begin by
die nodige kennis en ‘n vertroudheid met die werking van die mark
en markinstrumente.
Oor die duur van die volgende paar maande sal opeenvolgende
artikels die beginsels en toepassing van die instrumente wat be-
skikbaar is en die opsies wat oorweeg kan word, verduidelik.
Deel 2 (wat in die Augustus-uitgawe verskyn) handel oor die risiko’s
wat oorweeg moet word.