Duur invoerpryse van oliekoek en olie bepaal saam met laer
sojaboonpryse die wins wat uit persbedrywighede gemaak word.
Die persmarge is ‘n aanduiding of die persbedryf ‘n wins of verlies
uit diepers van sojabonemaak.
Die persmargeword deur die volgende faktore in die plaaslikemark
bepaal, naamlik:
Die prys waarteen oliekoek verhandel. Die nuwe persaanlegte
geeafslagopoliekoek. Sodoendebreimarkaandeel uit totdat die
invoerproduk se vraag en kwaliteit geëwenaarword.
Die prys waarteen soja-olie verhandel. Soja-olie word teen ‘n
afslag aangebiedommarkaandeel tebekom.
Diepryswaarteen sojabone verhandel.
Die doeltreffendheid van die aanleg. Die doeltreffendheid
van nuwe persaanlegte moet verbeter voordat die aanlegte
mededingend is enbeter pryse vir sojabone aanbied. Dienorme
vir ‘n doeltreffende aanleg teenoor ‘n minder doeltreffende
aanleg word in
Tabel 4
gegee. Die doeltreffende aanlegte het
gedurende Junie goeie persmarges behaal, terwyl ondoel-
treffende aanlegtegelyk gebreek het.
Scenario’s vir die
2014/2015-bemarkingsjaar
Die volgende scenario’s in
Tabel 5
gee die markomstandighede
vir Junie en twee verskillende scenario’s wat teen November 2014
(vierde kwartaal) verwag kanword.
Persmarge virmiddel-Junie
Die volgende markomstandighede het gedurende Junie geheers.
Die invoerpariteit vir Argentynse sojabone (Randfonteinbasis)
het R6 950/ton beloop. Die Safex-prys vir sojabone het teen
‘n uitvoerpariteitsprysvlak van R5 680/ton verhandel. Dit is
R1 270/ton laer as invoerpariteit (Randfontein).
Doeltreffende aanlegte breek gelyk teen ‘n sojaboonprys van
R6 750/ton, wat R200/ton onder die sojabooninvoerpariteits-
prysvlak is. Invoere is nie teen dié prysvlak winsgewend nie en
dit is duidelik dat plaaslike sojaboonpryse vir benutting deur
doeltreffende aanlegte tans onderwaardeer is.
Ondoeltreffende aanlegte behaal ‘n persmarge (ná belasting)
van R185/ton tot R225/ton. Die sojaboonpryse kan dus vanaf
R5 680/ton tot R5 970/ton styg voordat die aanleg ‘n negatiewe
prysmargebegin aanteken. Dit laat ‘npotensiële styging van 5%
of R290/ton toe voordat diepersmargenegatief raak.
Uitvoerpariteit: Die uitvoerpariteitsprysvlak vir sojabone (VSA)
het in die tweede week van Junie teen ‘n premie van ongeveer
R100/ton bo VSA uitvoerpariteit verhandel. Dit verhoed die
uitvoere vanSuid-Afrikaanse sojabone.
Scenario 1: Daling inArgentynse oliekoek-
pryse en sterker rand teenNovember
Hierdie scenario vergelyk met ‘n persmarge van tussen R690/ton
tot R850/ton wat in Junie behaal kon word. Die daling van 12% in
die gelande prys van Argentynse oliekoek, laer vervoerkoste en ‘n
sterker rand lei daartoedat diepersmargevir doeltreffendeaanlegte
tot ‘n vlak van tussen R35/ton tot R195/ton kan daal. Die rand kan
volgens Investecmet ‘nwaarskynlikheidvan45% tot R9,85versterk.
Prysverloop vanaf Junie tot Desember
Die maksimum JSE-sojaboonprys wat aanlegte gedurende
Desember sal kan betaal, beloop nagenoeg R5 950/ton. Dit is
R160/ton of 2,7% hoër as die heersende JSE-prys vir sojabone in
Desember 2014en isgelykaandie invoerpariteitsprysuitArgentinië.
Die drakoste vir sojabone tot en met Desember, beloop R125/ton.
JSE-pryse behoort van nou af tot in Desember sywaarts te verhan-
del. Pryse in Desember behoort na aan invoerpariteit te wees
omdat die internasionale pryse van oliekoek daal, maar die plaaslike
JSE-prys sywaarts verhandel. Teen Desember is die persmarges vir
doeltreffendeaanlegte knap.
Prysverloop vanaf Desember tot Februarie
Die persmarge van doeltreffende aanlegte beperk vanaf Desember
tot Februarie hoër plaaslike sojaboonpryse. Persaktiwiteite begin
vanaf Desembermaand afskaal omdat die plaaslike sojaboonpryse
tehoog raak relatief tot laer ingevoerdeolie enoliekoekpryse.
Indien die invoere van sojabone moontlik is, kan dit die plaaslike
sojaboonpryse skielikonder drukplaas. Indienminder doeltreffende
aanlegte tydelik begin afskaal of sluit, kan dit ook die binnelandse
vraagna sojabonenegatief raak.
Scenario 2: ‘nDaling inArgentynse
oliekoekpryse en ‘n verswakking indie rand
tot R12 teenNovember 2014
Volgens Investec is daar ‘n 45% kans dat die rand tot R12 teenoor
diedollar kanverswak. Inhierdie scenario stygdievervoerkostemet
5,2%. Die waarde van ingevoerde olie styg met 12% wat daartoe
lei dat die persmarge in November teen soortgelyke vlakke as
gedurende Junie verkeer.
Die gemiddelde sojaboonprys wat ‘n aanleg sal kan aanbied om
steedsmet die persmarge gelyk te breek, is net meer as R7 000/ton.
Met dié scenario beloop die invoerpariteitsyfer van sojabone uit
Argentinië R6 900/ton teenoor die verwagte JSE-Desemberprys van
R5788/ton.
Hoewel dit vir die aanleg moontlik sou kon wees om sojabone
uit Argentinië in te voer, is dit steeds meer lonend om plaaslike
sojabone te gebruik. Met ‘n randwat tot R12 teenoor die dollar kan
verswak, bied hierdie scenario die geleentheid vir die persbedryf
om sojabone in te voer om sodoende hul perskapasiteit meer
optimaal tebenut.
OP PLAASVLAK
GRAANMARKOORSIG
62
