SA Graan Februarie 2017

14 / 64

FOKUS
Grondbone Spesiale
Februarie 2017
12
Is die Grondboonforum op koers?
Die Suid-Afrikaanse Grondboonforum (SAGF) herdenk hier-
die jaar twee dekades waarin dit die verteenwoordigende
liggaam en erkende stem van die plaaslike grondboonbe-
dryf was.
In ‘n konstante soeke na oplossings om die uitdagings van ‘n
altyd-veranderende omgewing die hoof te bied, skep die SAGF ‘n
sentrale, deursigtige en inklusiewe platform vir alle belanghebben-
de partye binne die grondboonbedryf om deel te neem aan en in-
sae te hê in die strategiese rigting en doelstellings van die bedryf.
Kenmerkend aan enige bedryf is die konflik wat noodgedwonge
ontstaan tussen die belang van landbou aan die een kant en kom-
mersiële handel aan die ander. Die SAGF dien as ‘n oorbruggende
meganisme tussen alle sektore met die doel om wedersydse be-
grip en verenigde samewerking – tot voordeel en beskerming van
die belange van almal betrokke – te bewerkstellig.
Die SAGF word verder verteenwoordig op die Oliesade Advies-
komitee (OAK), wat tesame met die Olie- en Proteïensade Ont-
wikkelings Trust (OPOT), verantwoordelik is vir die bestuur en
finansiëring van navorsingprojekte namens die oliesaadbedrywe.
Deelname deur belanghebbendes is van kardinale belang in die
sukses van enige liggaam en die SAGF is geen uitsondering nie.
Om waarlik die stem van die bedryf te wees, moet die bedryf welis-
waar ook hul individuele stemme hoorbaar maak om te verseker
dat die groter belang altyd korrek geïnterpreteer en aangespreek
word sodat doelwitte en navorsingsbehoeftes deeglik verwoord
en oorgedra kan word.
Strategiese doelstellings
2016 sal seker vir lank onthou word as die jaar met die kleinste
grondboonoes op rekord en dit is eweneens ook die jaar waarin
die forum sy strategie vir die toekoms heroorweeg het. Die lede
van die SAGF het hulself ten doel gestel om struktuur te gee aan
strategiese doelstellings en daar is ooreengekom dat die bevin-
dings van die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BFAP) se grond-
boonvolhoubaarheidstudie van 2012 steeds geldig is en as basis
en raamwerk vir die identifisering van sleutelareas sal dien.
Een van die belangrikste temas wat in die verslag uitgelig is, is
die funksionering van die bedryf as ‘n groter liggaam. Sover
dit die aksies van die SAGF aangaan, sal dit alle bespreking en
projekkoördinering, deursigtigheid en samewerking voorop stel.
Die mate van wantroue wat in die bedryf bestaan, sal deur gedeel-
de doelwitte en oop kommunikasie teëgewerk word.
Die rol en mandaat van die SAGF is heroorweeg, duidelik uitgelê
en die struktuur word opnuut aan alle belanghebbendes bekend-
gestel. Die nuut-aanvaarde “Terme van verwysing” (Terms of
reference) is op aanvraag beskikbaar, maar is ook te vinde op die
forum se webtuiste ( . In die aanhangsel
daartoe, word ooreengekom op die mees kritiese doelstellings
– wat op ‘n jaarlikse basis hersien en aangepas sal word en by
elke vergadering bespreek word.
Hoër opbrengste
Die behoefte aan hoër opbrengste bly egter onteenseglik die één
kwessie wat stabiliteit en groei vir die bedryf inhou. Aanvraag,
beide plaaslik en oorsee, is by verre groter as dít waarin die plaas-
like aanbod die afgelope paar jaar kon voorsien en lei tot die vraag:
Wat sal ons produsente aanspoor tot groter aanplantings?
Terugvoer oor opname
Om te bevestig of weerlê wat ons dink ons weet, het die SAGF
verlede jaar ‘n interne aksie geloods waardeur deelnemers in die
bedryf gevra is om hul sentimente rondom die grondboonbedryf
met ons te deel. Met die ondersteuning van Graan SA en indivi-
duele verwerkingsaanlegte is die vraelyste ook onder produsente
versprei om te verseker dat inligting van die bedryf, waar kwes-
sies rakende opbrengs en kultivar hul grondslag het, bekom word.
Soos verwag kon word, staan opbrengs, droogteverdraagsaam-
heid en weerstand teen siektes voorop as die hoogste prioriteite
wanneer wenslike eienskappe in kultivars ter sprake kom. Die tipe
(byvoorbeeld Spaans of ranker) asook die grootte van pitte blyk ook
van belang te wees in die meeste gevalle – veral wat die res van
die bedryf betref. Daar is konsensus dat internasionale materiaal
vir plaaslike aanpasbaarheid in proewe geëvalueer behoort te
word, maar dit is duidelik dat kultivars gekeur moet word om seker
te maak dat dit aan markvereistes voldoen en dat dit ‘n redelike
kans vir sukses onder plaaslike produksie-omstandighede toon.
Die lyne wat in die laaste paar jare in die grondboon-eliteproewe
ingeskryf is, het nie die resultate gelewer waarop gehoop is nie
en oor die algemeen nie beter gevaar as ons plaaslik-ontwikkelde
kultivars nie...in elk geval nie tot so ‘n mate dat die eienaars van die
lyne gretig is om dit hier te kom registreer en bemark nie.
Hierdie sentiment is in die opname deur verskeie produsente wat
eerstehandse ondervinding met van hierdie of soortgelyke kultivars
opgedoen het gedeel, terwyl dit uit ander oorde blyk dat daar tog
hoop in dié verband is.
Die data dui verder daarop dat 69% van respondente van mening
is dat gemiddelde opbrengste van 2 t/ha hoër aanplantings in die
droëlandgebiede sal aanwakker, terwyl 80% van droëlandprodu-
sente wat die vraelys voltooi het, aandui dat ‘n verhoging in op-
brengs van 0,5 t/ha vir hul voldoende aansporing sou wees om hul
aanplantings te verhoog. In kort bly opbrengs, prys, meganisasie en
massahantering (laasgemelde twee toenemend in die afgelope paar
jaar) die grootste oorwegings vir grondboonprodusente wanneer
dit by die besluit om te plant kom, maar respondente voel dat
90 000 ha gemiddeld (en selfs hoër) weer haalbaar is.
Die uitslag op die vraag rakende die mees wenslike kultivareien-
skappe word in Tabel 1 weergegee.
In terme van bemarkbaarheid van tipes grondbone is 57% van
respondente dit eens dat die tipe grondboon tog belangrik is vir
plaaslike bemarking, terwyl 89% voel dat dit baie belangrik vir
uitvoermarkte is. Suid-Afrika is een van die min lande wat meeding
ADRI BOTHA, voorsitter: SA Grondboonforum