22 / 112
Augustus 2017
20
FOKUS
Werktuie en toerusting
Spesiale
Om die besluit te neem oor watter grootte trekkers aangeskaf
moet word, moet jy as produsent vir jouself uitklaar watter
bewerkings binne watter tydsduur gedoen moet word. Vir elke
aksie moet jy weet hoe lank die bewerkingsvenster is en ook hoe-
veel hektaar jy per dag met watter trekker kan doen. Die koste om
hierdie spesifieke trekker te bekom, is ook belangrik.
Daar is heelwat publikasies wat die meeste van die inligting rondom
die bewerkingskostes asook die bewerkingstempo’s kan verskaf.
Bekom gerus die Direktoraat Landbou-ekonomie se publikasie
Guide to
machinery costs
, of dalk die
Meganisasiegids
soos
saamgestel deur mnr JP le Roux, of kontak die meganisasie- of
landboudienste-afdeling by die meeste landboubesighede.
In
Tabel 1
word die kostes, asook die werktempo’s van 70 kW tot
80 kW vierwieldryftrekkers gegee. Tabel 1 is opgestel deur gebruik
te maak van die
Guide to machinery costs
en ander meganisasie-
gidse en aangepas na 2017 se gemiddelde nuwe pryse.
In Tabel 1 word getoon dat ‘n 77 kW trekker 14,91 liter diesel gebruik
om ‘n hektaar te ploeg en dat ‘n trekker 1,07 uur benodig om 1 ha te
ploeg. Dieselfde 77 kW trekker behoort 5,15 liter diesel te gebruik
om 1 ha met ‘n 6 ry-geenbewerkingsplanter te plant en só ‘n kombina-
sie behoort ongeveer 27 ha in tien ure te kan plant. Die totale koste
om ‘n hektaar te dis, behoort R239,24 te beloop.
Wat egter nie uit die oog verloor moet word nie, is dat die meeste
produsente dink hulle trekkers werk tien ure per dag, maar wan-
neer jy die uurmeters nagaan, is daar groot afwykings. In die meeste
van die gevalle is die werkstyd heelwat minder.
Die arbeiders mag dalk tien ure by die werk wees, maar net die tyd
wat die trekker staan omdat die drywer eet, 'n draai loop en ander
staantyd, maak dat die trekker minder ure opdoen. Maak die trek-
ker vol met diesel en nog ‘n halfuur is weg. En so kan jy aangaan...
Dit sal moontlik wees om 23 ha met ‘n 240 kW trekker in tien ure te
ploeg en 42 ha in tien ure te beitel.
Gegewe hierdie inligting en die kennis dat die lande binne 15 dae
geploeg moet wees en daar is 1 000 ha om te werk, sal 66 ha per
dag geploeg moet word. As aanvaar word dat die trekker tien ure
per dag kan werk, sal drie 240 kW-trekkers benodig word om die
werk binne die tyd afgehandel te kry. Ten einde dieselfde plaas
met 70 kW tot 80 kW trekkers te ploeg, word om en by sewe trek-
kers benodig.
Daar is verskeie wiskundige metodes wat gebruik kan word om die
optimale kombinasie van trekkers en toerusting te bepaal. Liniêre
programmering is ‘n bekende metode wat aangewend kan word om
die optimale trekkergroottesamestelling te bepaal.
Indien ‘n keuse tussen modelle gemaak moet word, is dit belangrik
dat die volgende inligting beskikbaar moet wees:
Die bewerkings wat gedoen moet word;
binne hoeveel dae die bewerkings gedoen moet word;
watter bewerkings gelyktydig gedoen moet word;
hoeveel hektare per dag per trekker per bewerking gedoen kan
word;
koste vir die aankoop van die verskillende trekkers;
koste per trekkerdrywer;
hoeveelheid diesel per trekker per aksie benodig; en
herstelwerk per trekker per aksie benodig.
Met hierdie inligting beskikbaar, is dit moontlik om ‘n optimale
trekkersamestelling te bereken, wat die produsent in staat stel om
die koste vir die plaas te minimaliseer.
As
Tabel 2
se inligting in ‘n kosteminimaliserings-liniêrebewer-
kingsmodel opgeneem word, kan die beste en goedkoopste
kombinasie trekkers bereken word. Hierdie modelle se antwoorde
is gewoonlik reg en soms is ‘n mens geskok om die verskil tussen
die keuse van model en dít wat werklik gebeur, te sien.
Die grootste drywers in die keuse van die trekkersamestelling is
hoofsaaklik:
Aanwendingsmoontlikhede van die trekkers;
koste per kilowatt;
dieselgebruik; en
arbeidskoste van die drywers.
Anders as verwag, het die koste van die drywers nie regtig ‘n effek
op die keuse van die trekkers nie. Wat wel ‘n verskil in die keuse
van die trekkers maak, is die koste per kilowatt. Sodra die koste
per kilowatt op dieselfde vlak is, speel die brandstofgebruik
per hektaar ‘n groot rol in die keuse van die trekkers.
In
Tabel 3
word die resultate van die liniêre model (om die beste
kombinasie te kry) aangetoon.
Hierdie resultaat toon duidelik dat die werk met vyf 92 kW-trekkers
en een 66 kW-trekker binne die verwagte tyd gedoen kan word.
Indien een van die trekkers tydelik onklaar raak, behoort daar ge-
noeg kapasiteit te wees om nie té ver agter te raak met die werk nie.
Sodra die pryse per kilowatt dieselfde gemaak word, verander
die prentjie dramaties.
Tabel 4
bevat hierdie antwoorde. Omdat
daar soveel in kapitaal belê word, speel die koste van arbeid ‘n
minderwaardige rol.
Voor die model enige verandering in die kombinasie trekkers ge-
koop aandui, moet die koste van arbeid dramaties bo die huidige
en verwagte pryse styg.
Hierdie antwoord toon dat dieselfde werk met net vyf trekkers ge-
doen kan word. Daar behoort in hierdie kombinasie genoeg spaar-
kapasiteit te wees om ‘n ernstige brekasie te kan akkommodeer.
Die inligting in Tabel 3 ingesluit, is verkry uit verskillende bronne
waar die effektiwiteit van trekkers en hul dieselgebruik gemeet is.
Volgens hierdie bronne is die groter trekkers swaarder op diesel
as die kleiner modelle. Hierdie inligting word ook in die optimale
kombinasie opgeneem. As die effek van dieselgebruik reggestel
word, kies die model om eerder groter trekkers te kies, maar die
koste per kilowatt speel nog steeds ‘n beduidende rol in die keuse
van trekker.
In praktyk beteken dit dat daar nie ‘n standaardresep vir almal is
nie. Gelukkig hou ons almal ook van verskillende trekkerfabrikate
en modelle en daarom bly dit jou as produsent se keuse. Let net
daarop dat jou keuse finansiële gevolge gaan hê. Te veel trekkers
is net so ondoeltreffend soos te min. Doen moeite om die regte
kombinasie en hoeveelhede trekkers te kies en maak seker dat
hulle effektief kan werk.
Vir navrae hieroor, kan Pietman Botha by 082 759 2991 gekon-
tak word.
Tydigheid:
Die belangrikste aspekte van graanproduksie