60 / 116
Maart 2018
58
Oppervlaktespanning
is
belangrik vir plaagbeheer
W
ater word algemeen gebruik vir die meng van plaagdo-
ders en die egalige toediening daarvan oor ‘n opper-
vlakte. Die hoofrede hiervoor is omdat water vryelik
beskikbaar is. Plaagdoderformulasies word ontwikkel
om met water te meng – daarom die verskillende formulasietipes
op die mark, byvoorbeeld oplossings (SL), suspensies (SC), emulsies
(EC), benatbare formulasies (WP) en vele ander.
Water het egter verskeie chemiese en fisiese eienskappe wat nade-
lig vir plaagdodereffektiwiteit kan wees. Die chemiese eienskappe
sluit opgeloste antagonistiese ione, wat harde en brak water
veroorsaak, asook pH in. Hierdie chemiese eienskappe speel ook
‘n rol, maar in dié artikel word op water se fisiese eienskappe, naam-
lik oppervlaktespanning, gefokus.
Oppervlaktespanning word gedefinieer as water se vermoë om
op te tree asof dit met ‘n elastiese laag omvou is. Die redes vir
oppervlaktespanning is kompleks, maar die feit is dat dit veroorsaak
dat plaagdoders nie optimaal presteer nie. Dit is derhalwe belangrik
om oppervlaktespanning aan te spreek ten einde plaagbeheer te
optimaliseer.
Wat gebeur in die lug?
Druppels word deur spuitpunte gevorm. Daarna beweeg dit deur
die lug totdat dit die blaar tref. Indien oppervlaktespanning nie
aangespreek word nie, sal ‘n gedeelte van die druppels wat die
blaar tref, afhop. Indien dit byvoorbeeld ‘n sistemiese of kontak
na-opkomsonkruiddoder is, sal hierdie druppels nutteloos vir
onkruidbeheer wees. Die eienskap wat hier ter sprake kom, is
bedekking.
Met enige plaagdoder gaan dit oor getalle, daarom hoe minder
druppels afhop, hoe meer van die onkruiddoder bereik die teiken
en hoe effektiewer is die plaagbeheer. Bedekking staan ook as
“behoud” bekend: Die hoeveelheid druppels wat op die geteikende
blaar behou word.
Wat gebeur op die plant?
Indien die druppels die blaar wel bereik en nie afhop nie, het dit ‘n
kans om effektief te wees. Die probleem is egter dat die kontakarea
tussen druppels met ‘n hoë oppervlaktespanning en die blaar uiters
beperk is.
Hierdie beperkte kontakarea word deur ‘n hoë kontakhoek veroor-
saak – daar is min plaagdoder in kontak met die blaar. Dit is dalk vir
sekere sistemiese produkte aanvaarbaar, maar totaal onaanvaarbaar
vir kontakmiddels wat veronderstel is om aan ‘n groot oppervlakte
blootgestel te word. Hierdie verskynsel kan veroorsaak dat die
plaagbeheer substandaard is en dat ‘n herbespuiting moet plaasvind
– alles omdat die oppervlaktespanning nie aangespreek is nie.
Hoe word oppervlaktespanning
aangespreek?
Daar is twee groepe byvoegmiddels, naamlik benatters en olies,
wat oppervlaktespanning aanspreek. Benatters is wateroplosbare
produkte, terwyl olies gewoonlik emulsies is. Beide hierdie
byvoegmiddelgroepe sal oppervlaktespanning tot ‘n mindere of
meerdere mate verlaag. Hierdie byvoegmiddels verlaag die kragte
op die oppervlak van die druppel en sodoende word bedekking en
verspreiding van spuitdruppels op die blaar aangespreek. Die mate
waartoe die oppervlaktespanning verlaag word, sal bepaal hoeveel
van die druppel op die blaar versprei.
Sekere benatters en olies sal dit matig verander om sodoende beter
bedekking en ‘n matige verhoging in verspreiding te bewerkstellig.
Ander benatters, soos die sogenaamde superbenatters, sal
die oppervlaktespanning drasties verlaag, wat tot ongelooflike
verspreiding van individuele druppels sal lei.
Is uitermatige verspreiding altyd
voordelig?
Die antwoord hierop is nee. Dit is belangrik om te besef dat elke
plaagdoder sekere vereistes ten opsigte van druppelverspreiding
het. Sekere kontakdoders sal beslis deur uitermatige verspreiding
bevoordeel word – tensy daar afloop vanaf die blaar is. Ander
produkte vereis egter beperkte benatting en superverspreiding is
nie altyd voordelig nie.
‘n Goeie voorbeeld hiervan is die ou bekende onkruiddoder, naamlik
glifosaat. Glifosaat word vinniger en effektiewer opgeneem indien
die konsentrasiegradiënt groot is: In ‘n druppel wat nie te veel
versprei nie. Oor die algemeen vaar glifosaat dus beter met benat-
ters wat nie die oppervlaktespanning te veel verlaag nie. Die benatter
moet van so ‘n aard wees dat dit die bedekking verhoog, sonder om
die druppels te veel te laat versprei.
Daar is altyd uitsonderings op elke reël en die etiket behoort altyd
getrou nagevolg te word.
FOKUS
Onkruidbeheer op wintergrane
Spesiale
BRIAN DE VILLIERS,
produkbestuurder: Byvoegmiddels,
Villa Crop Protection
Skoon water is op die linkerkant van die blaar gebruik en water plus
vier verskillende benatters wat oppervlaktespanning tot ‘n mindere of
meerdere mate natuurlik verlaag, is op die res van die blaar gebruik.