62 / 84
April 2018
60
Bt-mielies vir die beheer
van Chilo-boorder
T
ydens die verbouing van mielies is
daar ‘n aantal omgewingsfaktore
wat opbrengs kan beïnvloed, soos
droogtes, siektes en insekplae.
Stamboorders is van die mees ekonomies-
belangrike plae wêreldwyd – Suid-Afrika
ingesluit.
Die drie ekonomies-belangrike mieliestam-
boorderspesies in Suid-Afrika is die Afrika-
mieliestamboorder (
Busseola fusca
), die
pienk stamboorder (
Sesamia calamistis
) en
die Chilo-boorder (
Chilo partelllus
). Hierdie
drie stamboorderspesies word hoofsaaklik
met Bt-mielies beheer.
Die Afrika-mieliestamboorder is die enigste
stamboorder wat weerstand teen die eerste
generasie Bt-mielie wat in Suid-Afrika
aangeplant is, ontwikkel het. Studies is by
die LNR-Graangewasse gedoen om vas te
stel of die Chilo-boorder by verskillende
larfouderdomme die potensiaal het om op
Bt-mielies te oorleef. Uit hierdie studies
kan daar dan ook vasgestel word of daar
al vir dié spesie tekens van weerstand teen
Bt-mielies is.
Die Chilo-boorder, ook bekend as die
gespikkelde stamboorder (
Foto 1
), is in-
heems aan Asië. Hierdie indringerspesie
is sedert die 1930’s in Afrika opgemerk en
het verder afwaarts versprei tot in Suid-
Afrika. Die Chilo-boorder is vir die eerste
keer in 1958 in die Springbokvlaktes
opgemerk. Die Chilo-boorder kom in
gemengde populasie saam met die
Afrika-mieliestamboorder voor, maar die
larwegetalle bestaan meestal uit Chilo-
boorders en kan toegeskryf word aan hul
korter lewensiklus.
Die roomkleurige wyfiemot (
Foto 2
) lê on-
geveer 500 eiers in totaal in verskeie eier-
pakkies onder of bo-op die blare van die
mielieplant. Die eiers is dakpansgewys
gerangskik en is geel van kleur (
Foto 3
).
Die eiers kan binne vyf dae uitbroei en
sodra hulle uitbroei, beweeg die larfies
na die kelk van die mielieplant. Daar sal
larwes hul vestig vir verdere voeding wat
die ooglopende gaatjies in die kelkblare
veroorsaak.
Na ongeveer tien tot 14 dae sal hierdie
larfies uit die kelk klim en vir die res van die
siklus tussen die blaarskede of in die stam
in boor totdat hulle papies (
Foto 4
) word.
Die volwasse larwes is wit van kleur met vier
rye spikkels op die lyf – twee rye bo-op en
twee rye aan weerskante.
Die larwes in die stam maak tonnels en
verswak die mielieplant deur die versperring
van opwaartse beweging van water en
nutriënte, wat tot swak kopvorming en
graanvul kan lei. Verswakte stamme kan ook
knak en dan val die mielieplante om.
Laboratoriumstudies is gedoen om vas
te stel hoe effektief ses week-oue Bt-
mielieplante drie verskillende larfstadiums
van die Chilo-boorder beheer. Die twee
tipes Bt-generasies wat in Suid-Afrika
verbou word, is vir die evaluasies gebruik en
word verder na verwys na Bt1 en Bt2.
OP PLAASVLAK
Mielies / Stamboorders / Chilo-boorder
Geïntegreerde plaagbeheer
JANET VORSTER
en
DR ANNEMIE ERASMUS,
LNR-Graangewasse, Potchefstroom
Grafiek 1: Die pasuitgebroeide Chilo-boorderlarfies se oorlewing en massa nadat hulle vir 14 dae aan
nie-Bt- en Bt-mielieplante gevreet het.
Grafiek 2: Sewe dae oue Chilo-boorderlarwes se oorlewing en massa nadat hulle vir 14 dae aan
nie-Bt- en Bt-mielieplante gevreet het.