Bestuur 'n finansiële krisis self en moenie dat dit jou bestuur nie

MICHAEL VAN ROOYEN, LANDBOU-EKONOOM, NWK BEPERK EN PIETMAN BOTHA, SA GRAAN/GRAIN MEDEWERKER

Talle produsente het ‘n misoes wat beteken dat moeilike tye voorlê. Om hierdie misoes te verwerk, beteken meer druk om te presteer en gevolg lik meer spanning. Spanning en druk kan maklik tot tonnelvisie ly wat produsente die geleenthede wat daar kan wees laat miskyk.

Dit is belangrik dat produsente met ‘n gestruktureerde werkswyse na hul probleme moet kyk. Wanneer dít suksesvol gedoen word, kan die boerdery finansieel weer in die regte rigting gedraai word.

Een manier om hierdie onnodige spanning hok te slaan, is om die probleme vroegtydig te identifiseer en dan daarop te reageer. Dit is baie beter om die probleme te bestuur, as om deur die probleme bestuur te word.

Eerstens moet die produsente weet hoe groot sy probleem is. Vervolgens moet hy bepaal vanwaar die probleem kom. Vergelyk die wins gewendheid van die verskillende bedryfstakke asook die rentabiliteit van elke bedryfstak. Bepaal vervolgens wat vir hierdie boerdery moontlik is.

Dit is nie ‘n skande om hulp te soek nie. Gaan praat met finansierders, voorligters en konsultante om raad in te win oor hoe om die spesifieke probleem aan te spreek. Hierdie buitestander sien dalk geleenthede en bedreigings in jou besigheid raak wat jy telkemale misgekyk het.

Weet hoe groot die probleem is

Om te bepaal hoe groot die probleem is, moet produsente gaan sit en somme maak. Daar is hulpmiddels wat gebruik kan word, soos die inventarislys, laste lys, balansstaat, kontantvloeistaat en inkomste- en uitgawe staat. Hierdie dokumente moet in detail opgestel word anders gaan daar verkeerde besluite geneem word.

Met die opstel van die balansstaat, maak seker van al die uitstaande skuld, paaiemente, termyne en lys die krediteure wat betrokke is. Daar moet ook verantwoording van al die bates wat opgeskyf is, gedoen word. Dit is baie belangrik om realistiese markwaardes vir die bates te gebruik.

Die volledige balansstaat stel die produsent in staat om die boerdery se staat van solvensie te bepaal. Verder kan onproduktiewe bates geïdentifiseer word en kan hierdie bates dalk in kontant omgeskep word.

Ongelukkig het ‘n misoes nie net ‘n probleem vir hierdie jaar nie, maar ook vir die volgende jare. ‘n Volledig gedetailleerde beplanning en kontantvloei vir die toekoms moet ook opgestel word.

Deur laasgenoemde te doen, sal die produsent onmiddellik ‘n geheelbeeld kry van wanneer moet wat in die boerdery gebeur en wanneer moet wat betaal word. Die kontantvloei sal ook ‘n aanduiding gee van wanneer inkomste weer verwag kan word.

As daar betalingsprobleme gaan wees, moenie wag tot op nommer 99 nie, gaan sien die krediteure en begin met planne om die probleem op te los.

Ontleed die oorsake van die situasie

Gegewe die gedetailleerde begroting wat opgestel is, gaan kyk hoekom het dit nie in die verlede gerealiseer het nie. Daar is baie redes waarom ‘n boerdery in ‘n finansiële krisis beland.

Sommige van hierdie oorsake word deur korttermynprobleme veroorsaak en is makliker om te oorkom of te bestuur. Faktore soos ‘n eenmalige droogte, skielike afname in kommoditeitspryse of die uitbraak van ‘n siekte kan daartoe aanleiding gee dat verwagte inkomste drasties kan verlaag.

Só ‘n verlaagde inkomste kan daartoe aanleiding gee dat ‘n produsent skielik met oorlaatskuld sit, wat sy aansoek vir finansiering vir die volgende produksieseisoen nadelig kan beïnvloed. Dit kan ook meewerk dat ander finansiële verpligtinge in die betrokke jaar ook nie nagekom kan word nie. Finansierders is gewoonlik bereid om produsente in sulke omstandighede, binne perke, by te staan.

Indien die rede vir die finansiële krisis meer lang termyn van aard is, byvoorbeeld ‘n langtermyndroogte, lang tye van swakker pryse of verkeerde finansiële besluite wat in die verlede geneem is, is ‘n ander benadering dalk nodig.

Deur aansoek vir verdere oorlaatskuld te maak, gaan heel moontlik nie die regte oplossing wees nie. Die produsent sal weer nuut na die boerdery moet kyk om seker te maak dat die boerdery op die regte pad is.

Produsente moet ook deel uitmaak van studiegroepe om seker te maak dat hul produksie- en bemarkingsprosesse optimaal is.

Vergelyk die verskillende bedryfsvertakkings

Uit hierdie gedetailleerde begrotings kan ook bepaal word watter vertakkings winsgewend is en sodoende kan die produsent bepaal waaraan hy sy aandag moet gee. Hierdie is ook die ideale tyd om “wat as”- scenario’s op te stel. Die risiko van die vertakkings kan ook bepaal word en sodoende kan produsente besluit of hul met of sonder versekering die pad wil stap.

Dit is ook belangrik om te bepaal wat elke vertakking se rentabiliteit is. Indien daar ‘n tekort aan fondse is, moet die produsent kan bepaal waar die meeste met die beperkende fondse behaal kan word. Deur ‘n som te maak hoeveel met elke rand se insette behaal word, kan ‘n produsent besluit waar die geld aangewend kan word.

Beplan strategies

Veral as die boerdery in ‘n finansiële krisis is, moet daar veral nou strategies en vir die toekoms gedink word. Waar wil die boerdery oor ‘n paar jaar wees, met die klem op die volgende twaalf maande wat oorleef moet word.

Probeer om nie hierdie beplanning alleen te doen nie. Betrek die hele gesin en indien moontlik die arbeid ook. Om ‘n onafhanklike persoon of instansie te betrek, sal verdere waarde tot so ‘n beplanning toevoeg.

Sodra die sterk en swak punte asook die bedreigings en geleenthede geïdentifiseer is, kan daar daadwerklik oorgegaan word om die boerdery se sterk punte en geleenthede so aan te wend dat die finansiële krisis aangespreek kan word. Terselfdertyd kan die swak punte en bedreigings wat geïdentifiseer is, vroegtydig aandag geniet om nie verdere druk op die alreeds drukkende finansiële krisis te plaas nie.

Sonder ‘n opgestelde plan met doelwitte, tydraamwerke en implementasie, help strategiese beplanning niks nie. Maak ook jou krediteure deel van jou strategiese plan en hou hul op hoogte van jou plan en vordering.

Stel vas hoe inkomste verhoog kan word

Ontleed die boerdery krities en stel vas of daar enige ander manier binne die huidige boerderystelsel is om die inkomste te verhoog en of daar ‘n ander bron van inkomste is wat nog nie ontgin is nie. Kyk of tegnologie verbeter of aangepas kan word om inkomste te verhoog of koste te verlaag.

Deur produkte op die regte tyd te bemark, kan inkomste verhoog. Dit is nie altyd so maklik nie, maar maak gebruik van kundige personeel om te bepaal wanneer dit die beste tyd is om produkte te bemark.

Probeer om so na as moontlik aan die eindverbruiker se rand te kom. Dit is ekstra moeite, maar die moeite werd.

Verminder uitgawes en wend dit beter aan

Dink twee keer voor uitgawes aangegaan word. Goedkoop koop, is gewoonlik duur koop. Maak dus seker dat die beste insette aangekoop word al lyk dit duurder, oor die lang termyn sal dit goedkoper wees.

Probeer om met krediteure te onderhandel om terugbetalings aan te skuif tot daar fondse beskikbaar is. Die voordeel hiervan is dat die druk op die kontantvloei vir die volgende paar maande verlig word. Uitstel van verpligte betalings beteken egter meer rente wat betaal moet word aan die einde van die leningstermyn.

Uitgawes is nodig om inkomste te genereer. Waak dus daarteen om nie uitgawes te verminder en sodoende moontlike inkomste in te boet nie. As daar krediet verkry word, wend die krediet soos ooreengekom is aan. Moenie die krediet probeer rek om meer daarmee te doen as waarvoor dit bedoel was nie.

Vaste en oorhoofse koste is daardie koste wat aangegaan móét word of daar geplant word of nie. Kry beheer daaroor en maak seker dat daar nie onnodige en verskuilde uitgawes is wat jaarliks onnodig aangegaan word nie.

Praat vroegtydig met krediteure

In baie gevalle kan so ‘n herstrukturering die finansiële las in die kort termyn tot ‘n redelike mate verlig. Onderhandel met krediteure oor rentekoerse en bankkoste. Kyk na ander maniere om risiko’s te beperk. Oorweeg die gebruik van insetversekering en maak gebruik van kundiges om te help om pryse te verkans.

Baie van die kredietverskaffers bedryf ‘n kontrakgroeistelsel. Vind uit hoe dit werk en maak berekeninge oor of dit die beste sisteem vir jou sal wees.

Finansiële reserwes buite die boerdery

Indien die boerdery finansiële reserwes buite die boerdery besit, moet mooi gedink word voor dit weer in die boerdery ingebring word. Bereken waar die meeste verloor gaan word om eerder bates in die boerdery te likwideer of bates buite die boerdery te likwideer. Vra jouself af hoekom die reserwes daar is. As dit daar is om moeilike tye te oorleef, likwideer dit. As dit is om voorsiening te maak vir aftrede, dink mooi.

Wees altyd voorbereid

‘n Finansiële krisis kan met enige produsent, enige tyd gebeur. Wat die rede ook al vir die finansiële krisis is, dit is irrelevant wanneer dit by betaling kom.

Wees daarom ten alle tye voorbereid op so ‘n situasie. Boer toekomsgerig en maak seker dat almal in die span weet wat die doelwitte is. Moet nooit die waarde van ‘n begroting onderskat nie. Ja, dit is dalk net ‘n papieroefening, maar dit dwing die produsent om die huidige situasie te ontleed en vorentoe te beplan.

Onthou ‘n produsent sonder ‘n begroting, is ‘n produsent sonder ‘n plan!

Navrae kan aan Pietman Botha by 082 759 2991 of Michael van Rooyen by (018) 633-1000 gerig word.