SA Grain October 2017

37 / 116

Produk-inligting
Verminder risiko’s deur die regte
keuse van ‘n stikstofbron
Effektiwiteitsverskille tussen stikstof (N)-bronne gee aanlei-
ding tot normale opbrengsverskille oor lokaliteite en jare
heen wat ook in terme van winsverskille verreken kan word
(Adriaanse, SA Graan/Grain, Julie 2017).
N-bronne verskil in die mate en posisie in die grond waar dit
versuring sal veroorsaak, wat ook in terme van winsverskille
of besparing aan bekalkingskostes verreken kan word (Adriaanse,
SA Graan/Grain, September 2017).
Klimaatsuiterstes asook sekere grondtoestande en bewerkings-
praktyke kan normale effektiwiteitsverskille tussen N-bronne egter
sodanig beïnvloed dat die risiko’s daaraan verbonde eerder bepa-
lend sal wees in die keuse tussen N-bronne.
N-toksiese effekte
Ureum-N, maar ook in ‘n mindere mate ammonium-N, is by hoë
konsentrasies toksies vir plante. Onder droë omstandighede
sal gekonsentreerde ureum omgeskakel word in ammoniakgas
wat wortels sal brand. Wanneer daar genoeg vog in die grond
teenwoordig is, sal die ammoniakgas in die grondwater oplos om
ammonium te vorm.
Gekonsentreerde ammonium-N sal nie vinnig na nitraat-N om-
geskakel word nie omdat dit ook toksies is vir die bakterieë wat die
werk moet doen. Opbrengs sal betekenisvol verminder wanneer
slegs ammonium-N teenwoordig is teenoor ‘n kombinasie van
nitraat-N en ammonium-N, maar dit sal nie tot dieselfde mate as
ureum, mortaliteit van saailinge veroorsaak nie.
Plantestandverlies by 100 kg N/ha wat 5 cm tot 10 cm direk onder
1,5 m-wye mielierye geplaas is, was 13 300 plante/ha (66%) vir
ureum en 4 800 plante/ha (24%) vir KAN (Adriaanse, 1991).
Mielie-opbrengs oor N-peile (15 kg tot 155 kg N/ha) onder droë
omstandighede, wat met plant 15 cm tot 20 cm weg van 1,5 m
wye rye en 10 cm diep (nie as plantmengsel nie) geplaas is, was
1,81 t/ha vir ureum en 5,01 t/ha vir KAN. Die opbrengs wat só
met KAN verkry is, was daarom 177%meer as met ureum (Adriaanse,
SA Graan/Grain, Julie 2016), terwyl dit onder normale omstandig-
hede 5,5% meer by die lokaliteit en 13,6% meer by ander lokaliteite
was (Adriaanse, SA Graan/Grain, Julie 2017).
Die bandplasing van ureum hou daarom weens toksisiteit ‘n
groot risiko van opbrengsverlies in wanneer dit droog is na
toediening – selfs al is dit ‘n ent weg van plantrye – terwyl dit nie
die geval is met KAN nie. Urease-inhibeerder, wat saam met ureum
gebandplaas word, sal toksisiteit verminder, maar terselfdertyd
ook die beskikbaarheid van ureum vir plantopname vertraag.
N-vervlugtiging
Vervlugtiging in die vorm van ammoniakgas kom betreklik meer
voor met ureum en DAP wat die onmiddellike grond-pH verhoog, as
met produkte soos KAN en MAP wat dit nie doen nie.
Die pH van die grond self sal ook ‘n groot invloed op ammoniak-
vervlugtiging van N-bronne hê. Wanneer die grond-pH(H2O)
onder gekontroleerde toestande van 6,5 tot 9,1 verhoog is, het
ureumvervlugtiging met 17,1% (6,5% tot 23,6%) en KAN-ver-
vlugtiging met 6,9% (1,7% tot 8,6%) toegeneem (Du Preez en
Burger, 1986).
Die verhoging in temperatuur van September tot Oktober het
ureumvervlugtiging in Argentinië met 37% (8% tot 45%) en
KAN-vervlugtiging met 1,2% (0,3% tot 1,5%) laat toeneem
(Fantanetto, 1995).
Plantreste verhoog vervlugtiging van ureum – en nog meer so
wanneer dit fyn gemaal is, terwyl dit nie die geval is met KAN
nie. Waar suikerrietreste gemaal is, het ureumvervlugtiging met
31% (15,8% tot 46,8%) toegeneem, terwyl KAN-vervlugtiging met
0,87% (0,2% tot 1,07%) toegeneem het (Nixon et al., 2005).
Die gebruik van urease-inhibeerders saam met ureum sal ver-
vlugtiging waarskynlik betekenisvol verminder en sodoende ook
opbrengs verhoog. Die vervlugtiging van KAN behoort egter
steeds veel minder as dié van ureum plus urease-inhibeerders by
hoë pH, hoë temperatuur en baie plantreste te wees en daarom
word ‘n hoër opbrengs steeds met KAN verwag.
N-loging
Loging van N-bronne wat goed wateroplosbaar is, maar geen lading
het nie (ureum-N) of wat negatief gelaai is (nitraat-N), is heelwat
meer as N-bronne wat positief gelaai is (ammonium-N). Meer as
85% van ureum-N en nitraat-N sal waarskynlik naby die vlak van
waterpenetrasie voorkom, terwyl meer as 85% van ammonium-N
in die boonste 15 cm grond sal voorkom nadat dit op die oppervlakte
toegedien en dadelik ingewas is (Broadbent et al.,1958).
Aangesien nitraat-N betreklik vinniger opgeneem word as ureum-N,
sal nitraat-N in effek ook minder loog as ureum-N. KAN, wat uit
50% ammonium-N en 50% nitraat-N bestaan, sal ook heelwat min-
der loog en vinniger opgeneem word as ureum-N.
Urease-inhibeerders wat ureum-toksisiteit en -vervlugtiging vermin-
der, sal waarskynlik ureum-loging bevorder en beskikbaarheid vir
opname vertraag. Onder sekere omstandighede sal urease-inhi-
beerders dus opbrengs verhoog, maar onder ander omstandighede
hou dit ook die risiko in dat dit opbrengs kan verlaag.
N-versuringseffekte
Die hoeveelheid kalk wat nodig is om een kg N te neutraliseer is
3,57 kg vir ureum en 1,12 kg vir KAN (FERTASA, 2016) in die bogrond.
Ureum sal egter in teenstelling met KAN en ammoniumsulfaat
ondergrondsuurheid veroorsaak, wat heelwat duurder, moeiliker of
onmoontlik mag wees om te neutraliseer.
Hoe meer dit reën, hoe dieper sal ureum in die ondergrond ver-
plaas word, waar dit suurheid sal veroorsaak. Hierdie effek van
ureum hou ook die risiko in dat geenbewerkingspraktyke gestaak
sal moet word om ondergrondsuurheid aan te spreek.
Let wel: Raadpleeg ‘n gekwalifiseerde landboukundige vir meer
lokaliteit-spesifieke toepassings.
35
October 2017
FOKUS
Besproeiing
Spesiale
DR ERIK ADRIAANSE, bestuurder: Produkontwikkeling en Tegniese Ondersteuning, Sasol