12 / 112
Oktober 2015
10
Riglyne vir voeding by
intensiewe lamstelsels
HENDRIK VAN PLETZEN,
Voermol Voere
FOKUS
Diere
Spesiale
V
erliese as gevolg van ongediertes en diefstal is vir meer as
20 jaar lank die mees beperkende faktor by skaapboerdery.
Die intensivering van skaapboerdery is onder meer ‘n po-
ging om die verliese te beperk en tans is daar opnuut
belangstelling in dié onderw rp.
Een van die grootste uitdagings is om koste en spesifiek voerkoste
van intensiewe stelsels onder beheer te hou. Dit is algemeen
bekend dat ‘n melkkoei die doeltreffendste herkouer is en as gevolg
van voerkoste, het melkerye wegbeweeg van volvoerstelsels (nul
beweiding) na laer koste, hoëkwaliteit aangeplante weidings. Daar is
heelwat te leer by melkerye omdat daar groot ooreenkomste tussen
die intensiewe stelsels is.
Die voedingsbehoefte van skape in verskillende produksiestadiums
en daarmee saam die voervloei- en weidingbeplanning om aan die
behoeftes te voldoen, is van kritieke belang om intensiewe lamstel-
sels ekonomies te laat slaag.
Elke plaas het sy eie hulpbronsamestelling in terme van veld, aange-
plante weidings en selfgeproduseerde voere en daar is beslis nie een
resep wat vir alle omstandighede geld nie. Die voedingsbehoeftes
van skape is goed nagevors en die basiese riglyne word in
Tabel 1
aangetoon.
Die NRC-tabelle gee ‘n goeie aanduiding van voedingsbehoeftes en
bevat baie meer detail as bogenoemde, maar vir die bepaling van
voerhoeveelhede en kwaliteit, volstaan ons by bogenoemde rigly-
ne. Die inligting kan goed gebruik word om voervloeibeplanning-,
hoeveelhede en voerkoste te bereken.
Byvoorbeeld, oor ‘n tweejaar-periode waar die ooi elke agt maande
lam, benodig ‘n 60 kg ooi nagenoeg 630 kg onderhoudsvoer en
580 kg laktasievoer (lamhokvoer). Die laktasierantsoen word vanaf
laat dragtigheid gevoer en moet met die nodige konsentrate ge-
meng word om aan die verhoogde voedingsbehoeftes te voorsien.
Mielies (of gars) en lusern is die beste grondstowwe om in só ‘n stel-
sel te gebruik.
In die produksiesiklus van die ooi, is sy vir die relatiewe kort periode
van tien tot twaalf weke werklik doeltreffend om voer in geld om te
sit. Haar voedingsbehoeftes styg aansienlik in die laaste ses weke
van dragtigheid en in die eerste ses weke van laktasie.
Sy bereik haar piek in melkproduksie ongeveer drie weke ná lam
en dan plat melkproduksie af. In intensiewe stelsels word lammers
op agt weke gespeen en dan is die ooi vir ten minste vyf tot ses
maande droog.
In hierdie droë tydperk moet sy op laekoste-weidings loop, want
sy is dan ‘n ondoeltreffende voerbenutter. Hoe groter die ooi, hoe
meer vreet sy en lewer geen inkomste nie. In die geval van dubbel-
doelrasse, produseer sy daagliks 7 g tot 12 g skoonwol en met hui-
dige wolpryse beloop dit ‘n inkomste van R0,70 tot R1,20 per dag.
Wolinkomste kan ‘n betekenisvolle deel van die koste in intensiewe
stelsels betaal.
Lamhokke speel ‘n belangrike rol om verliese by meerlinge te beperk
en dit is die hoofrede vir die gebruik van lamhokke. Die voedingsbe-
hoefte van ‘n meerlingooi in terme van nutriëntsamestelling is soort-
gelyk aan ‘n melkkoei wat 30 liter - 35 liter melk per dag produseer.
Met selfgeproduseerde voere, soos byvoorbeeld lusern en mielies,
kan die rantsoenkoste aansienlik laer wees as aangekoopte volvoere.
Die samestelling van ‘n tipiese laktasierantsoen (lamhokrantsoen)
wat goeie resultate lewer, is soos volg: 400 kg lusern (met ‘n 25 mm
sif gemaal), 320 kg mieliemeel, 80 kg Voermol Melassemeel, 150 kg
Maxiwolkonsentraat en 50 kg Voermol Procon 33.
Indien ‘n mielieprys van R2 500/ton en vir lusern R2 000/ton aanvaar
word, beloop die rantsoenkoste R2 880/ton. Die rantsoen kan ook
PRODUKSIESTADIUM
DROË MATERIAAL* (DM) IN-
NAME PER DAG (KG)
PROTEÏEN @ 20% NDP (G/DAG) TOTALE VERTEERBARE VOE-
DINGSTOWWE (TVV) (KG/DAG)
Droog
1,05
79
0,56
Teelseisoen
1,15
93
0,61
Vroeg dragtig
1,51
129
0,80
Laat dragtig
1,65
173
1,09
Vroeg laktasie
1,80
281
1,20
Mid-laktasie
1,94
235
1,03
TABEL 1: DIE VOEDINGSBEHOEFTES VAN ‘N 60 KG OOI MET ‘N TWEELING (AS VOORBEELD) IN VERSKILLENDE PRODUKSIESTADIUMS
(NRC, 2007).
* Droë materiaal (DM) verwys na 100% droog. Droë ruvoere, soos byvoorbeeld lusernhooi, is nie 100% droog nie, maar bevat ongeveer 10% vog (lugdroog)