6 / 100
4
d
ie proses om die nuwe Onteieningswet te finaliseer,
het heelwat tyd in beslag geneem. Die eerste konsepwet
is ‘n paar jaar gelede teruggetrek en daarna is daar op-
nuut begin met ‘n nuwe konsep. Graan SA het die nuwe
proses verwelkom en die uiteindelike wet is veel beter
as die aanvanklike konsep.
Elke land het ‘n Onteieningswet. Wat Suid-Afrika s’n so anders
maak, is die seisoen van grondhervorming waarin ons ons tans
bevind. Onteiening met die oog op ekonomiese ontwikkeling is ‘n
noodsaaklikheid in elke land, maar as dit vir politieke redes gebruik
word, ontlok dit heelwat emosie.
Graan SA is dus nie teen ‘n Onteieningswet
per se
nie, maar as dit
gebruik word op ‘n wyse waar daar nie behoorlike vergoeding be-
trokke is nie, sal ons ons na die Grondwet van die land wend om
te verseker dat die proses regverdig toegepas word. Onteiening vir
grondhervorming is geen maklike saak nie, maar sodanige wette is
wel nodig om die proses te bevorder.
Toe ek laas navraag gedoen het, het die syfer van alle landbou-
grond wat jaarliks in die mark kom, op 13% gestaan. Dít al-
leen is vir die staat genoeg met die oog daarop om grond vir
grondhervorming aan te koop – en dan is bykans geen onteiening
nodig nie.
So waar lê die probleem dan? Het die staat nie geld nie, of is daar
steeds diegene wat hoop hulle gaan alles verniet kry? Daar kan selfs
‘n stuk gierigheid in die saak wees – potensiële produsente wat nie
‘n plaas wil hê nie, maar ‘n spesifieke stuk grond wat naby genoeg
aan hul dorpshuise is sodat hulle net naweke kan boer? Die staat
se ondersteuningstelsel het waarskynlik ook nie genoeg kapasiteit
om nuwe produsente te help vestig teen die spoed waarteen grond
beskikbaar raak nie.
Die handhawing van grondwaardes is sinoniem met voedselse-
kerheid. Sou die grond sy waarde verloor weens onbeheerste
onteiening of selfs besetting van plase, gaan die sekuriteit wat die
waarborg vir produksielenings is, tot niet. Finansiële instellings
sal bloot krediet opskort of inperk – na gelang van die impak – en
sodoende sal produksie ook verminder.
Suid-Afrika het die afgelope seisoen hoë voedselpryse, wat van in-
voerpariteit afgelei is, beleef en was glad nie daarmee geneë nie.
Oral word nou naarstiglik planne beraam om voedselpryse weer te
“normaliseer”. Tog kan enige vorm van onregmatige onteiening of
onregmatige grondhervorming ons permanent in so ‘n abnormale
situasie laat verval.
My waarneming van die huidige situasie in die graanbedryf is dat
die verhoudings tussen die verskillende rolspelers op die oomblik
baie onstuimig is. Die res van die waardeketting is gefokus op hul
eiesoortige probleme – hetsy dit invoere van mielies is of die af-
weer van die buitelandse aanslag op die hoenderbedryf.
Die verkiesing het ook, tesame met die droogte, baie duidelik aan-
gedui waar die regering se prioriteite lê. Alle beleide word nou her-
sien asof die droogte nooit gaan eindig nie en alles gedoen moet
word om voedselpryse af te bring. Dit is nou tyd om koelkop te bly
en te fokus op langtermynvolhoubaarheid.
Nóú moet ons koelkop bly
JANNIE DE VILLIERS,
uitvoerende hoofbestuurder/CEO
“
Onteiening met die
oog op ekonomiese
ontwikkeling is ‘n
noodsaaklikheid in elke
land, maar as dit vir
politieke redes gebruik
word, ontlok dit
heelwat emosie.
“
STANDPUNT
POINT OF VIEW
Graan SA
Julie 2016