22 / 68
Februarie 2019
20
G
rondbone word in Suid-Afrika op ’n heelwat kleiner skaal
as die vier groot graangewasse, naamlik mielies, koring,
sojabone en sonneblom, aangeplant. Die grondboon-
bedryf is in vele opsigte uniek met ’n verskeidenheid
uitdagings, maar bied ook net soveel geleenthede.
Dink byvoorbeeld aan die bemarkingskanale wat radikaal van an-
der gewasse verskil. Grondbone is in dié opsig een van die min
graangewasse waar ’n mens wel vergoed word vir die gehalte van
die graan. Produksiepraktyke moet dus nie net die gewenste
opbrengs tot gevolg hê nie, maar ook grondbone van voortref-
like gehalte.
By die aanplant van grondbone moet die geskiedenis van die
beplande lande deeglik bestudeer word. Gee aandag aan die
volgende belangrike aspekte:
Maak seker die grond is nie suur nie en dat voldoende kalsium
en magnesium vir opname beskikbaar is. Bekalking die jaar voor
aanplanting is ’n slim praktyk.
Bemes voldoende stikstof (N), fosfaat (P), kalium (K), swael
(S), kalsium (Ca) en magnesium (Mg) volgens die potensiaal.
Genoegsame fosfaat, kalium, swael, kalsium en sink is belangrik
vir normale groei en ontwikkeling om ’n hoë opbrengspoten-
siaal en bevredigende gehalte te bewerkstellig. Bespreek be-
mestingsbeplanning met ’n kundige adviseur.
Plant verkieslik ’n mielieland wat met glifosaat en grasdoders
skoongehou is of waar betreklik min atrasien/breëblaar-on-
kruiddoder toegedien is (teen dosisse wat geskik is vir wissel-
bou met grondbone). Atrasien en ander breëblaar-onkruiddoders
kan oordra na die grondbone, en opbrengs en gehalte drasties
inperk. Bespreek onkruidbeheer met ’n kundige adviseur.
Grondbone is een van die beste wisselbougewasse – veral in
rotasie met mielies. Ongelukkig het wisselbou ook nadele soos
winderosie wat dikwels die opvolgende mielieoes van potensiaal
ontneem.
Oesreste van die voorafgaande mielieoes is soms ’n uitdaging
en kan vroegtydig ingeploeg word. Waar ’n diep rippraktyk as
bewerkingsmetode toegepas word, kan dit bo-op die grond
gehou word.
Grondbone kan elke vyf jaar op droëland geplant word en elke
drie jaar onder besproeiing – mits daar nie voorheen siektes
soos swartpeul- of Sclerotinia-vrot voorgekom het nie.
Lande wat oorgelê het en skoongehou is, bekalk is en ’n bietjie
meer klei (7% - 10%) in die bogrond het, is die beste opsie vir die
aanplant van grondbone. Die grootste voordeel hiervan is dat
daar met betreklik min reën redelik vroeg in die seisoen geplant
kan word.
Die besluit om grondbone aan te plant word agt uit tien keer uit
’n koste-oogpunt geneem. Daar word aanvaar dat die gewas heelwat
goedkoper as van die ander graangewasse verbou kan word. Dit is
wel waar wat die kort termyn betref, maar beslis nie as dit op die lang
termyn betrekking het nie.
As grondbone as ’n marginale gewas bestuur word, sal dit selde die
wins per hektaar van ander graangewasse oorskry. Die teendeel
is egter waar sou die gewas goed bestuur word – met voortreflike
opbrengs en gehalte as resultaat. In hierdie geval is daar geen
graangewas wat grondbone sal klop nie.
Lesse tydens planttyd
By grondbone is die plantdatum krities en daar moet minstens
’n rypvrye periode van ±150 dae wees ten einde volwassenheid
te bereik. Die ideale plantdatum is dus vanaf Oktober tot
25 November.
WAARDEVOLLE
grondboonwenke
FOKUS
Grondbone
Mini-
KOBUS VAN ZYL,
senior landboukundige, Omnia Kunsmis
“
“
Grondbone is in dié
opsig een van die
min graangewasse
waar ’n mens wel
vergoed word vir
die gehalte van
die graan.
PLANTE/HA
TUSSENRYSPASIËRING (M)
0,3
0,45
0,6
0,75
0,91
1,52
444 444
296 296
222 222
177 778
146 520
87 719
445 000
300 000
225 000
180 000
150 000
90 000
KG SAAD/HA
60/70 (±2 321 sade/kg)
191
127
96
76
64
39
70/80 (±2 678 sade/kg)
166
112
84
67
56
33
Aangepas uit
Grondbone, altyd ’n wenner
, CJ Swanevelder
TABEL 1: PLANTESTAND (PLANTE/HA EN KG SAAD/HA) VIR VERSKILLENDE RYWYDTES OM VOLDOENDE STAND TE REALISEER,
MET 75 MM-INRYSPASIËRING.