28 / 108
Augustus 2018
26
Produksiestelsels:
Die basis van graanverbouing
G
ewasproduksiestelsels het oor tyd dramatiese verande
rings beleef, waarvan die grootste by bewerkingstelsels
te bespeur is. Aanvanklik is grond betreklik vlak bewerk,
maar oor tyd en met die koms van trekkers is die grond al
hoe meer en dieper bewerk.
Bewerking was oorspronklik daarop gemik om onkruide te beheer.
Die 2 m-rye wat geplant is met die oog daarop om onkruid meganies
in die rye te kon beheer, is vir baie mense in landbou nog vars in
die geheue.
Die bekendstelling van onkruiddoders soos parakwat en dik
wat in die 1960’s het aanleiding gegee tot die begin van be
waringsbewerkingstelsels – iets wat gewasverbouingstelsels vir
ewig verander het. Vandag is die holistiese benadering, wat alles
omsluit en insluit, verseker die rigting om te volg.
Gewasverbouingstelsels
Gewasverbouingstelsels word nog hoofsaaklik volgens grond
bewerkingstelsels geklassifiseer en gevorm. Dít is waar die grootste
veranderinge oor tyd voorgekom het. Dink maar aan die rip-op-
die-ry-, spoorverkeer- of geenbewerkingstelsel – om ‘n paar te noem.
Vir ‘n gewasverbouingstelsel om te slaag, moet die stelsel die
natuurlike hulpbronne in ag neem en moet in harmonie met die
natuurlike hulpbronne geproduseer word.
As die natuurlike hulpbronne, wat reën, grondtipe en die gronddiep
te insluit, die potensiaal van 4 ton besit, moet daarvolgens be
stuur word. Die gewasverbouingstelsel moet ook die bestuur van
risiko’s insluit en aanspreek. Diversifikasie is ‘n gepaste manier om
risiko te verskans – wisselbou het boonop ‘n positiewe effek op die
stelsel. Ongelukkig vereis diversifikasie ‘n heelwat hoër mate van
bestuursvaardigheid en kapitaal.
Wins per eenheid sal altyd belangrik bly. Die gewasverbouingstelsel
moet ook die hoogste langtermynwins vir die produsent verseker.
Dit beteken dat die rendement verkry, op elke inset bereken moet
word en dat produsente pryse en hoeveelhede van insette moet
kan bepaal en kan beplan.
Om nie oor tyd aan te pas en te verander nie, is die begin van die
einde. Produsente moet aanpasbaar wees ten einde nuwe tegnolo-
gie in te span en te verander soos wat die vraag na produkte
verander.
Bewerkingstelsels
Intensiewe grondbewerkingsaksies gee aanleiding tot die degra
dering van grond as hulpbron – en gevolglik ook die potensiaal
van die grond. Produsente moet daarom besef dat grondbewer-
king ‘n sensitiewe aksie is wat met groot omsigtigheid benader
moet word.
Die primêre doel van grondbewerking is:
Om groeitoestande te bevorder;
onkruid te beheer;
kompaksie op te hef;
vermenging van kunsmis en kalk met die grond te bewerkstellig;
en
waterbestuur.
Fokus
Werktuie & toerusting
Pietman Botha,
SA Graan/Grain
redaksiespan
AKSIE
BRANDSTOF (L/HA)
GEENBEWERKING
VERMINDERDE
BEWERKING MET
BEITELPLOEË
VERMINDERDE
BEWERKING MET
TWEE KEER SE
DISBEWERKING
KONVENSIONELE
BEWERKING
STELSEL MET ‘N
PLOEGAKSIE
Beitel/sny
23,93
0
1
1
0
Beitel
12,77
0
1
0
0
Dis
17,50
0
0
1
2
Ploeg
20,50
0
0
0
1
Plant-spuit
13,25
1 (25,15)
1
1
1
Topbemes
7,30
1
1
1
1
Onkruidbeheer
4,98
1
0
0
0
Siektebeheer
4,98
1
1
1
1
Totale dieselgebruik
R13/liter vir
berekening
42,41
62,23
66,96
81,03
Gemiddelde
opbrengs
R2 200/ton vir
berekening
6,74
6,75
6,73
6,63
Marge bo dieselkoste
14 267,87
14 036,61
13 926,72
13 534,81
Hierdie inligting is verkry uit die
Mielie-Inligtingsgids
van 2010, gepubliseer deur die LNR en aangepas na huidige waardes
Tabel 1: Brandstofgebruik en gemiddelde opbrengste van verskillende bewerkingstelsels.