24 / 108
Augustus 2018
22
Meganisering van grondbone:
‘n Praktiese
M
eganisering begin al hoe
meer ‘n prominente rol in die
landbousektor speel. Dit is ver
al belangrik dat produsente
sal byhou by die nuutste tegnologie om te
verhoed dat die stelsels wat gebruik word,
te oud word – wat die vervangingskoste
daarvan feitlik onmoontlik maak.
Die meganisering van boerderye speel
boonop ‘n uiters belangrike rol in doel
treffende graanproduksie – wat noodsaaklik
is vir volhoubaarheid.
Grafiek 1
toon die
waarde van kapitale bates op kommersiële
plase sedert 1980 op ‘n indeksbasis. Uit
Grafiek 1 kan afgelei word dat die waarde
van masjinerie, implemente, voertuie en
trekkers op kommersiële plase oor dié
tydperk drasties toegeneem het en dat die
toename in die waarde daarvan aansienlik
vinniger toegeneem het as die waarde van
grond en vaste verbeteringe.
Die grondboonmark
Alhoewel die grondboonmark in Suid-
Afrika, in vergelyking met ander grane en
oliesade, relatief klein is, is die produksie
daarvan steeds betreklik ekonomies le
wensvatbaar en speel dit veral ‘n pro
minente rol in die droëlandgebiede van
die Vrystaat en Noordwes Provinsie. Die
aanplant van grondbone is ook geneig om
al hoe meer toe te neem in dié jare wan-
neer die pryse van die belangrikste somer
grane, soos mielies, laag is.
Dit dui daarop dat grondbone – veral in die
westelike gedeeltes van die land – wanneer
die winsgewendheid van ander gewasse
onder druk is, ‘n uiters belangrike rol as
alternatiewe gewas speel.
Grafiek 2
toon
die oppervlakte waarop grondbone aan
geplant is in die drie grootste produserende
provinsies van die land, naamlik die Noord-
Kaap, waar dit onder besproeiing verbou
word, asook die Vrystaat en Noordwes
Provinsie.
Meganisering
Daar is twee belangrike aspekte wat
oorweeg kan word, waarvan die een
die meganisering van landbou in die
algemeen is – en dan meer spesifiek die
verbouing van grondbone as ‘n alterna
tiewe somergewas. Dit is ook krities dat
die plaaslike grondboonproduksie so doel
treffend moontlik gedoen moet word om
volhoubaarheid en die winsgewendheid
te verseker.
Volgens mnr Gerhard Bruwer van Genade
Boerdery by Douglas en ook die voorsitter
van Graan SA se Grondboonspesialis
werkgroep, is dit uit ‘n praktiese perspektief
noodsaaklik om te meganiseer wanneer
dit by grondboonproduksie kom. Daar is
verskeie belangrike aspekte wat oorweeg
moet word wanneer produsente me
ganisering by grondbone oorweeg. Dit is
egter noodsaaklik dat produsente eerstens
die voor- en nadele teen mekaar opweeg.
Deur dit te doen, sal hulle in ‘n beter posi
sie wees om vas te stel of meganisering
die moeite werd is al dan nie.
Oorweeg hierdié faktore
Aangesien die grondboonbedryf uiters
kompleks is en dit uit ‘n reeks verskillende
grade (keur, divers en pers) bestaan,
is dit belangrik om soveel as moontlik
van die beste graad (keur) grondbone te
produseer. Alhoewel algemene omge
wings- en weerstoestande buite die pro
dusent se beheer is, speel dit ‘n groot rol
in die kwaliteit van die grondboonoes.
Daar is egter ook ‘n paar belangrike be
stuursaspekte wat produsente in gedagte
móét hou: Tydsberekening is een van die
belangrikste bestuursaspekte – en dit sluit
in van wanneer die grondbone aangeplant
word tot en met wanneer dit uitgehaal en
geoes word.
Ekonomiese voordele
Bruwer sê voorts dat die tempo waarteen
grondbone uitgehaal en geoes word,
een van die grootste voordele is wat die
meganisering van grondbone vir die pro
dusent inhou. Met die beskikbare masjine-
rie kan veel meer hektare in ‘n korter tydperk
geoes word.
Die feit dat die gewas vinniger van die
lande afgehaal kan word, lewer nie net ‘n
bydrae met die produsent se algemene
bestuur nie, maar speel ook ‘n kardinale
rol in die kwaliteit van grondbone. Omdat
grondbone só vinniger van die lande
afgehaal kan word, word dit vir ‘n korter
tydperk blootgestel aan faktore soos reën
en/of ander omgewingsfaktore – wat tot
minder kwaliteitsprobleme kan lei en die
moontlike voorkoms van aflatoksien kan
uitskakel.
Die gebruik van meganiese toerusting by
die uithaal van grondbone verhoog ook die
Fokus
Werktuie & toerusting
Luan van der Walt,
landbou-ekonoom, Graan SA
Grafiek 1: Indeksbasis van die waarde van kapitale bates op kommersiële plase sedert 1980.
Bron: DAFF, 2018