106 / 108
104
Beste Grootneef
d
ie dae is nog koud en winderig, met die Augustuswin
de wat tolbossies oor die vlaktes jaag. Saans gaan lê
die wind en dan tooi die laaste sonstrale die westerkim
in ‘n goud-rooi skildery. Wat is die mens...
Ou Neef, ‘n koöperasiestoor bekoor met elke besoek;
met geure van melasse, soutblokke en voer. Draad en pale lê
gestapel, reg om ingespan te word. Krippe en hekke staan gereed
om gelaai te word – almal wil graag plaas toe gaan. Met mossies in
die balke wat in die halfdonker van die stoor rondvlieg, op soek na ‘n
plek om nes te maak.
‘n Koöperasiestoor was van kindsbeen af vir my ‘n plek van
verwondering – eers later sou ek leer dat die betaalslag vir die paar
goedjies op die bakkie die ervaring so effe bederf.
Ou Neef, ‘n hele stoor vol boeregoed laat my ook terugdink aan
die smous wat destyds by die plase omgery het – ‘n hele negosie
winkel op wiele! So een keer per maand het die ou afgeleefde
Chev-bakkie die omgewing se plaaspaadjies besoek en by die statte
aangedoen. Die vrouens het mekaar geroep en die kinders het uit
alle rigtings nader gedraf wanneer die Chev sy draai
gemaak en onder ‘n bloekom gaan stop het.
Want as die smous die bakkie se klappe oopgevou
het, het hy ‘n hele nuwe wêreld ontsluit. In die
laaitjies en rakkies van die bak was naalde en garing,
rolle bruin en diepblou lappe, twak, snuif, meel,
stampmielies, droëbone in ‘n mudsak wat op ‘n skaal
afgeweeg is, kondensmelk, suiker en koffie. En houers
vol suurklontjies, vrypepermente en
chappies
! Twee
vir ‘n sent. Met ‘n silwer 5c-stuk kon jy skatryk daar
wegstap – ‘n broeksak vol soetgoed.
Die smous het geduldig elkeen se bestelling hanteer.
Van die vrouens sou ‘n hele paar keer weer in die tou
gaan staan om te koop – in afwagting op die kleingeld
wat hul met elke transaksie sou uitkry. Die smous
het met ‘n stil glimlag elkeen se bestelling – groot of
klein – hanteer. Of die kleingeld reg of verkeerd was,
sal niemand weet nie, maar almal was tevrede met
die negosieware en transaksie.
Wanneer almal opgekoop was, het die smous die
klappe begin toevou en met ‘n wuif afskeid geneem.
Die ou Chev-bakkie is snorkend die bult uit. Die vrou
ens het partykeer nog ‘n tydjie verwyl en gesels en
dan met hul stringetjie kinders begin aanstap huis
toe. Die week se opwinding was verby.
Die smous was op sy manier die venster van hoe dit buite ‘n plaas-
hek gelyk het – met nuus van buurplase en wat anderkant die dorp
gebeur. Die smous het vir baie jare gekom en gegaan. As jy weer sien,
het hy by die statte uitgeslaan en met die vrouens se vrolike geroep
het die kinders nader gedraf om grootoog ‘n soet meevallertjie af
te wag.
Die Chev is een Augustusmiddag laat daar weg. Die wind het die
dag baie stof uitgewaai. Maar ons het die smous en sy bakkie nooit
weer gesien nie. Soms wonder ons wat van hom geword het. Dalk
siekte of dood? Of dalk het hy net aanhou ry tot in ‘n nuwe geweste.
Sy aardse goed was immers op wiele. Of dalk het hy net moeg geraak
om twee stukkies soetgoed vir ‘n stuiwer te verruil.
Maar op sy stil manier het die smous die wêreld anderkant ‘n
plaashek vir kinders kom wys.
Groete op die Oosgrens!
Kleinneef
e-posse
aan Groot neef
Die smous
Lesers is welkom om ‘n e-pos na Kleinneef te stuur by
kleinneef@graingrowers.co.za.
Augustus 2018