104 / 108
Augustus 2018
102
Dis tyd dat
vroue
in landbou opstaan
D
it is noodsaaklik dat vroue hul regmatige plek in landbou
begin inneem, is die slotsom waartoe ‘n paneel van
leiervroue in ‘n gesprek hieroor in die
Nasie in Gesprek
-
reeks op vanjaar se NAMPO Oesdag gekom het.
“Die vrou was nog net altyd daar…die nek van die besigheid en
op die agtergrond. Dit hoort nie so nie,” het me Preline Swart,
visevoorsitter van Graan SA, gesê. Sy bedryf saam met haar man,
Ralph, en sy twee seuns, Jacques en Leaan, die Swart-boerdery
by Elim in die Wes-Kaap. Vandag is dit ‘n suksesvolle kommersiële
boerdery nadat Ralph met net een skaap begin het en vir jare geen
hulp ontvang het om tot op hierdie vlak te vorder nie.
“Jy het net soveel waarde soos wat jou man vir daardie besigheid
het. Neem jou regmatige plek in,” het Swart gesê. Sy het byge
voeg dat dit voorts bitter belangrik is dat plaaswerkers ook voel
dat hulle deel van die boerdery is. “As ons werkers na iets op die
plaas verwys, verwys hulle na dit as ‘ons’ s’n. Ek is een vrou tussen
‘n klomp mans. Dit kon seker nie vir hulle maklik gewees het om my
te aanvaar nie, maar hulle het dit gedoen.
“Mans sien ons te dikwels as blote emosionele wesens. As jy die
dag blinkoog is, of dalk ‘n traan in die oog het, wonder hulle wat is
nou weer verkeerd. Maar dit is omdat ons passievol is oor wat ons
doen,” het sy gesê.
Dit is juis hierdie dimensie wat vroue na ‘n boerdery kan bring. “Daar
waar ek vandaan kom, is ons deesdae betreklik presies ingestel op
gelykheid. ‘n Man word nie meer voorgetrek net omdat hy ‘n man
is nie. Op ‘n plaas word mos nie meer net op die lande geboer
nie; boerdery is ‘n groot besigheid met heelwat kantoorwerk en
administrasie.
“Gee vir ons (vroue) wat ons kan en wil doen en moenie
ons terughou net omdat ons vroue is nie.” Beide Swart en
me Marion Shikwinya (besturende hoof van Afgri se Harvest Time
Investments) het benadruk dat vroue ook in leierskapstrukture
van groot maatskappye en by die ontwikkeling van beleid en rege
ring betrek moet word.
“Ons vroue doen deesdae nie meer net primêre produksie nie.
Hoekom kan ‘n vrou nie ook die uitvoerende hoof van ‘n maatskappy
word nie? Wat gedoen moet word, moet gedoen word. Dis hoog
tyd dat ons vroue bevorder word na waar ons mans is.”
Shikwinya meen voorts dat primêre landbouproduksie nie al is
wat by ‘n sterker vroulike hand en insig kan baat nie. Dit behoort
ook op die vlak van beleidsontwikkeling en in die leierskapstrukture
van groot landboumaatskappye waarde te bied.
Meer as een van die paneellede het daarop gewys dat vroue nie
net 50% van die bevolking beslaan nie, maar dat kleinboerderye
ook ten minste 50% van die voedsel wat ‘n bydrae lewer dat hul
gesinne oorleef, lewer. Hierdie vroue moet tot kommersiële vlak
opgehef word.
“In kleinskaalse boerdery is ten minste die helfte van die boere
vroue,” het me Jane McPherson (bestuurder: Ontwikkelende Land
bou, Graan SA) gesê. Sy sê waar boerdery al meer op winsbejag
ingestel geraak het, het mans toenemend begin oorheers en het
vroue op die agtergrond getree. Dit geld egter nie op alle gebiede
nie. Die meeste vroue voel steeds minderwaardig teenoor mans.
“Daar is ‘n groot klomp vroue in die kleinskaalse sektor – en al hoe
minder waar boerderye groter raak. Daar kleef ‘n soort van ‘n stigma
aan jou as jy ‘n vrou(eboer) is, maar vergeet daarvan; gaan net aan
met die werk.”
McPherson waarsku vroue in landbou om nie skielik hardvogtig
te raak nie. Mans en vroue is wel gelyk, maar het verskillende
aktueel
Vrouemaand
Marleen Smith,
SA Graan/Grain
medewerker
Die Nasie in Gesprek-paneel wat vroue in die landbou op vanjaar se NAMPO Oesdag bespreek het: Rozanne McKenzie (gespreksleier),
Jane McPherson, Preline Swart, Marion Shikwinya en Rita Andreas.
Foto's: Brand Republic