54 / 68
Februarie 2016
52
Hawer kan produsente se
voervloei hierdie winter red
H
awer (
Avena sativa
) is ‘n baie veelsydige kleingraan wat in die
verlede grootliks vir die graanmark aangeplant is. Weens die
gewas se goeie voedingswaarde, word dit deesdae grootliks as
weidingsgewas aangeplant.
Veeprodusente kan hawer, wat ‘n hoë voedingswaarde en relatiewe
goeie hergroei-eienskappe besit, aanplant om voldoende groen-
voer vir die winter te produseer. Wintergraangewasse soos hawer
word jaarliks regdeur Suid-Afrika in groot hoeveelhede aangeplant
as winterweiding vir skape, bokke en beeste. Kleingrane sluit die
volgende gewasse in: Hawer, korog en stoelrog, koring en gars.
Hawer kan in verskillende groeiklasse gedeel word, naamlik lente-
(vinnig), intermediêre en wintertipes (laat tipe). Hawer wat in die
lentetipe-groeiklas val, is nie baie kouebehoeftig nie en sal vinniger
weigereed wees as wintertipes.
Hierdie tipes produseer egter nie groot volumes voer nie en moet
ook digter gesaai word, aangesien hul stoelvermoë laer is as dié
van wintertipes. Indien weiding baie vinnig benodig word, sal dit
raadsaam wees om ‘n gedeelte van die aanplanting met hierdie
tipes te plant. Intermediêre en wintertipes het ‘n lang kouebe-
hoefte voordat dit reproduktief raak. Laasgemelde tipes hawer
produseer groter volumes voer as gevolg van hul stoelvermoë,
maar op ‘n later stadium.
Plantdatums moet verkieslik versprei word om te verseker dat al
die aanplantings nie gelyktydig gereed is om bewei te word nie.
Beplanning is van uiterste belang. Die saaidigthede van lentetipes
onder droëlandtoestande is 25 kg/ha tot 40 kg/ha en onder be-
sproeiing 60 kg/ha tot 100 kg/ha (afhangende van die mate van be-
sproeiing). Intermediêre en wintertipes se saaidigthede is 25 kg/ha
tot 40kg/ha onder droëlandtoestande en 75 kg/ha tot 100 kg/ha
onder besproeiing (afhangende van die mate van besproeiing). Die
vestigingstyd sal van streek tot streek wissel, maar is normaalweg
van middel Februarie tot middel Mei. In die koue areas eindig
planttyd einde April.
Hawer kan ook met verskeie gewasse (insluitende peulgewasse)
gekombineer word om produksie te verhoog en die verskeidenheid
van voer deur vee te verhoog. Hierdie gewasse sluit in Japannese
radyse, weiwieke en Persiese klawer.
Winterweidingsgewasse
Agricol is bekend as die leier in somer- en winterweidingsgewasse.
Produsente kan staatmaak op die volgende kultivars vir volhoubare
voervloei hierdie winter:
Pallinup
Hierdie lentetipe hawer is gewoonlik weigereed ses tot agt weke na
plant. Die kultivar word gekenmerk deur dikker plante wat minder
spruite produseer. Pallinup kan gebruik word vir beweiding, kuilvoer
en hooidoeleindes. Pallinup se graan is ook geskik vir die maak van
ontbythawer.
Overberg
Wat ‘n intermediêre-tipe hawer betref, is Overberg in ‘n klas van sy
eie. Die kultivar het ‘n laer kouebehoefte as ‘n egte wintertipe en sal
ook vroeër begin produseer. Overberg is geskik vir produksie onder
droëland en besproeiing.
Magnifico
Hierdie egte wintertipe hawer het ‘n hoë kouebehoefte en produseer
normaalweg smaaklike weiding vanaf Mei tot einde September.
Magnifico kan gebruik word vir beweiding, kuilvoer en hooiproduksie.
Kleingrane
Die volgende kleingrane is ook belangrik vir winterproduksie:
Stoelrog (Agriblue en Echo)
Dit is ‘n eenjarige wintergraangewas wat laat in die somer gevestig
kan word. Stoelrog word meestal gebruik as groenvoer vir die
winter tot vroeë lente. Daar bestaan drie tipes stoelrog naamlik kort,
medium en lang rotasietipes.
Korog (Rex)
Hierdie kruising tussen koring en rog word hoofsaaklik as ‘n wei- of
voergewas gebruik. Korog kan geklassifiseer word as ‘n lente- of
wintertipe kleingraan wat aangepas is by die meeste omgewings-
toestande en grondtipes.
Navrae
Skakel gerus een van ons kundige bemarkers vir verdere navrae:
Wes-Vrystaat en Noordwes Provinsie – Henk Crafford (078 459
4833)
Noord-Vrystaat – Johann Badenhorst (060 587 5626)
Oos-Vrystaat – Pieter Taljaard (078 019 6950)
Suid-Vrystaat – Michael O‘Neill (083 631 7716)
Noordwes Provinsie – Willem Nel (081 018 3296)
Limpopo en Gauteng – Willem Labuschagne (083 501 0109)
Mpumalanga-Noord – Daneel Fourie (083 461 6671)
Mpumalanga-Suid – Anina Snyman (082 772 5769)
Noord-Kaap en Namibië – Dawie du Plessis (071 852 1707)
Kleinboer-ontwikkeling – Lawrence Watch (083 977 0536)
PROMOSIE-ARTIKEL
JOUBERT SWANEPOEL,
Agricol
Hawer gereed vir beweiding.
Grafiek 1: Piekproduksiefases van verskillende kleingrane gebaseer op ‘n
begin Maart-plantdatum.