NAMPO 2019

117 / 140

115 Graan|Grain
Knopwortelaalwurm (Meloidogyne spp.) is ‘n patogeen
wat groot opbrengsverliese by sojaboonproduksie in
Suid-Afrika tot gevolg het. Die knopwortelaalwurmwyfie
(wat drie maande lank lewe) kan elke maand ’n groot
hoeveelheid eiers produseer – ongeveer 1 000 eiers per
eierpakkie.
Sy sal die wortel binnedring en migreer op soek na ’n guns­
tige area om op die weefsel te voed. Daar sal sy vir die res van
haar lewensiklus bly en ’n eierpakkie, bekend as galle, vorm.
’n Knopwortelaalwurmpopulasie kan eksponensieel toe­
neem oor ’n kort tydperk, juis omdat die wyfies so baie eiers
produseer. Hierdie aalwurms kan ook van geslag verander, af­
hangende van omgewingstoestande. Die uitbroei van eiers is
nie afhanklik van wortelafskeidings nie en daar is gevind dat
nie al die eiers onder gunstige omgewingstoestande sal uitbroei
nie. ’n Persentasie sal dus dormant in die grond bly en tot een
jaar daar oorleef om suksesvolle voortbestaan te verseker.
Die voorkoms van hierdie nematode is wyd verspreid oor
al die sojaboonproduksie-areas in Suid-Afrika en bereik ekono­
miese drempelwaardes in al hoe meer gebiede. Knopwortel­
aalwurm kan opbrengste drasties laat afneem, sonder dat
daar enige simptome van infestasie sigbaar is. Die verspreiding
daarvan vind maklik plaas, onder meer deur grond wat agter­
bly op implemente.
Bogrondse simptome van aalwurminfestasie word mak­
lik verwar met tipiese omgewingstressimptome soos droogte,
voedingstoftekorte of chemiese skade. Knoppe of galle sal
sigbaar wees op die wortels indien die infestasie baie hoog is
– vandaar die naam knopwortel. Ondergrondse simptome van
aalwurminfestasie word in die wortel gesien. Knopwortelaal­
wurm is geneig om in kolle voor te kom, wat dit makliker maak
om infestasie te identifiseer.
Baie produsente twyfel steeds of dit wel knopwortelaal­
wurm in hulle sojaboonlanderye is en of aalwurm ooit skadelik is
vir hulle gesaaides. Daar is egter ’n maklike manier om te toets
vir aalwurm, wat so vroeg as op die tweedeblaarstadium by
sojabone gedoen kan word.
Toets vir aalwurm
Benodigdhede
Graaf, moontlik besmette sojaboonplante, koekkleursel, water, hor­
losie, houer, maatbeker en teelepel.
Proses
1. Grawe die wortel uit met ’n graaf en laat val die grond om
die wortels stukkend teen die grondoppervlak (fyn wor­
tels bly maklik in die grond agter as die sojaboon uitgetrek
word).
2. Belangrik – hou die blare aan die plant.
3. Spoel al die grond van die wortels af met skoon water.
4. Meng een teelepel (5 ml) koekkleursel met 500 ml water.
5. Plaas die plant met sy wortelgedeelte in die gekleurde
water en los vir 20 minute.
6. Haal die plant uit die gekleurde water en spoel weer af met
skoon water.
7. Plaas die sojaboonwortel op ’n skoon, wit oppervlak sodat jy
duidelik kan sien of daar knoppe of galle teenwoordig is.
8. Kyk met die blote oog of gebruik jou slimfoon en zoem in
met die kamera indien dit nodig is.
Die verskil tussen knopwortelgalle en bakteriese nodules is dat ’n
nodule afgebreek en stukkend gedruk kan word terwyl die knopwor­
telgalle deel vorm van die wortel. Die hele wortel sal in die middel
deur breek as die knoppe of galle stukkend gedruk word.
Tolerante variëteite versus vatbare variëteite
Knopwortelaalwurm is ’n sittende, endoparasitiese nematode
waarvan getalle vinnig kan toeneem en tot ’n ernstige probleem
kan lei. Indien die knopwortelaalwurmbesmetting baie hoog is, sal
die plante vrek selfs voordat die produsent kan oes indien daar geen
beheermaatreëls toegepas word nie en die plante ook hoogs vat­
baar is.
Beheermaatreëls kan wel toegepas word. Chemiese be­
heer werk indien dit reg geïmplementeer word, sodat weerstand
daarteen nie ontwikkel nie. Die implementering van wisselbou
met die regte gewasse en verskeie biologiese beheermetodes
is alles bestaande opsies en dit moet ook gekombineer word
met ’n tolerante variëteit.
Plante bevat ’n geneties oordraagbare vermoë om natuur­
like toleransie te toon teen aalwurminfestasie. Indien ’n vatbare
kultivar geplant word, sal die aalwurmpopulasie aanhoudend
toeneem, maar indien ’n meer tolerante variëteit geplant word,
kan infestasie beperk word.
Pioneer-sojaboonvariëteite met ’n hoë toleransie teen
knopwortelaalwurm is P59T33R en P61T38R. Variëteite met ’n lae
toleransie is P64T39R, P48T48R en P71T74R. Kultivarkeuse speel
’n beduidende rol in die bekamping van oesverliese wat deur
knopwortelaalwurm veroorsaak kan word.
PR Janse van Rensburg, landboukundige, Pioneer
Wortels wat met rooi koekkleursel gekleur is. Galle of knoppe
is sigbaar op die wortel onder ’n slimfoon se kameralens.
Knopwortelaalwurm
op sojabone produkinligting
P
2019