16 / 116
Produk-inligting
Maart 2016
14
Saad
FOKUS
Spesiale
Gesertifiseerde saad:
Die deurslaggewende inset
ie Suid-Afrikaanse Nasionale Saadorganisasie (SANSOR) is
‘n bedryfsorganisasie wat die belange van die saadbedryf
plaaslik sowel as internasionaal verteenwoordig, beskerm
en uitbrei.
Die organisasie is ook sedert 1989 die aangewese gesag vir saad-
sertifisering in Suid-Afrika. Tot op daardie stadium is sertifisering
behartig deur die destydse Departement van Landbou, waarna dit
weens ekonomiese redes gerasionaliseer is.
Saadsertifisering geskied onder die riglyne en voorskrifte van die
Suid-Afrikaanse Saadsertifiseringskema sowel as die Plantverbete-
ringswet 1976 (Wet 53 van 1976). Sertifisering is egter nie verpligtend
nie, maatskappye neem self die besluit of hulle ‘n spesifieke saad-
produksie wil laat sertifiseer of nie.
Wat is gesertifiseerde saad?
Die feit dat ‘n lot saad deur ‘n geregistreerde onderneming verkoop
word en dat daar ‘n ontledingsverslag daarvoor beskikbaar is,
beteken egter nie dat daardie saadlot gesertifiseer is nie.
Sertifisering van saad behels ‘n volledige kontrolesisteem vanaf
die vrystelling van die variëteit deur die teler daarvan tot en met
die uiteindelike beskikbaarstelling van die saad aan die produsent.
Dit geskied oor verskeie generasies van vermeerdering heen – wat
gewoonlik drie na vier seisoene duur.
Gedurende elk van die onderskeie vermeerderingsfases word daar
volledige kontrole uitgevoer, deurdat elke eenheid vir produksie van
saad by SANSOR geregistreer word. SANSOR kontroleer eers die
oorsprong en sertifiseerbaarheid van die ouersaad van die betrokke
variëteit voordat die eenheid aanvaar word vir die produksie van
saad vir sertifisering.
Tydens die groeistadium word die plante op vasgestelde groeista-
diums deur SANSOR-opgeleide en -gemagtigde inspekteurs onder-
soek om onder andere te bepaal dat die plante aan die voorgeskrewe
minimum vereistes ten opsigte van die variëteitsegtheid en identi-
teit voldoen.
Dit sluit in aspekte soos die kontrolering van isolasie-afstande,
vorige gewasse, opslagplante en aftipes wat moontlik die variëteits-
egtheid van die saad kan kompromitteer. Vir elke inspeksie wat uit-
gevoer word, word daar verslag aan SANSOR gelewer – wat dan die
bevinding op rekord plaas. Die inspeksieproses word deurlopend
deur SANSOR, sowel as beamptes van die Departement van Land-
bou, Bosbou en Visserye (DLBV) gemoniteer.
Nadat die saad geoes is, word dit dan verwerk en verpak. Weer eens
word daar kontrole uitgeoefen om te verseker dat daar geen ver-
menging plaasvind nie. Die houers waarin die saad verpak word,
word dan met voorgeskrewe inligting wat op etikette, wat deur
SANSOR verskaf word, gemerk.
Hoe word gesertifiseerde saad onderskei
van ongesertifiseerde saad?
Vir gesertifiseerde saad word uniek-genommerde blou etiket met die
landswapen en die woorde SA GESERTIFISEERDE SAAD: SANSOR
daarop gedruk, gebruik.
Elke houer word ook met ‘n SANSOR-seël, ook met ‘n unieke nom-
mer daarop, verseël. Die saad word dan deur SANSOR-opgeleide en
-gemagtigde monsternemers bemonster en deur ‘n geregistreerde
saadtoets-laboratorium ontleed om die ontkieming en fisiese sui-
werheid van die saad te bepaal. ‘n Verdere monster word ook deur
die afdeling Variëteitskontrole van DLBV uitgeplant om die variëteit
se identiteit met die verwysingsmonster van die betrokke variëteit
te vergelyk.
Indien die betrokke saadlot aan al die minimum vereistes van die
saadsertifiseringskema voldoen, insluitend dié vir variëteitsegtheid,
sal SANSOR dan ‘n sertifikaat uitreik om die sertifisering daarvan te
bevestig. Die kenmerklike blou seël, blou etiket en gepaardgaande
sertifikaat dien dus as bewys dat ‘n spesifieke lot saad wel in terme
van die Suid-Afrikaanse Saadsertifiseringskema gesertifiseer is.
Verskil tussen gesertifiseerde en
ongesertifiseerde saad
Tabel 1
toon die verskil van die fisiese vereistes tussen gesertifi-
seerde en ongesertifiseerde saad.
‘n Verdere wesenlike verskil tussen gesertifiseerde saad en ongeser-
tifiseerde saad is dat die variëteitsuiwerheid en -identiteit van elke
produksie in die geval van ongesertifiseerde saad nie deur ‘n on-
afhanklike organisasie gekontroleer word nie – wat in die geval van
gesertifiseerde saad wel deur SANSOR gedoen word.
Saad wat nie aan die vereistes voldoen nie
Alle saad van gewasse waarop die bepalings van die Plantverbete-
ringswet, 1976 (Wet 53 van 1976) van toepassing is (dit sluit al die
belangrike akkerbou-, groente- en weidingsgewasse in), moet aan
die vereistes voldoen wat deur die wet voorgeskryf word.
Indien ‘n onderneming, of enige persoon, saad verkoop wat nie aan
hierdie minimum vereistes voldoen nie, is hulle aan ‘n misdryf skul-
dig en kan hulle in terme van die wet vervolg word.
KOBUS VAN HUYSSTEEN,
tegniese beampte: SANSOR Tegnologie
Landinspeksies op ‘n gesertifiseerde koringsaadeenheid.