58 / 68
Februarie 2019
56
Hawer maak voervloeiprobleme
iets van die verlede
H
awer (
Avena sativa
) is ‘n veelsydige kleingraan wat in die verlede
grootliks vir die graanmark aangeplant is. Weens die gewas se
goeie voedingswaarde word dit deesdae grootliks as ‘n weidingsge-
was aangeplant.
Veeprodusente kan hawer, wat ‘n hoë voedingswaarde het en oor
relatiewe goeie hergroei-eienskappe besit, aanplant om voldoende
groenvoer vir die winter te produseer. Wintergraangewasse soos
hawer word jaarliks regdeur Suid-Afrika in groot hoeveelhede
aangeplant as winterweiding vir skape, bokke en beeste. Kleingrane
sluit die volgende gewasse in: Hawer, korog en stoelrog, koring en
gars. Hawer kan in verskillende groeiklasse gedeel word, naamlik
lentetipes (kortgroeier), intermediêre tipes (mediumgroeier) en win-
tertipes (langgroeier). Hawer wat in die lentetipe groeiklas val,
is nie baie kouebehoeftig nie en sal vinniger weigereed wees as
wintertipes.
Hierdie tipes produseer egter nie groot volumes voer nie en moet
ook digter gesaai word, aangesien hul stoelvermoë laer is as dié
van wintertipes. Indien weiding baie vinnig benodig word, sal dit
raadsaam wees om ‘n gedeelte van die aanplanting met lentetipes
te plant. Intermediêre en wintertipe hawer het ‘n lang kouebehoefte
(vernalisasieperiode) voordat dit reproduktief raak. Intermediêre en
wintertipe hawer produseer groter volumes voer as gevolg van hul
stoelvermoë en kan tot laat in die seisoen produseer.
Plantdatums moet verkieslik versprei word om te verseker dat al
die aanplantings nie gelyktydig gereed is om bewei te word nie.
Beplanning is van uiterste belang. Die saaidigthede van lentetipes
onder droëlandtoestande is 25 kg/ha tot 50 kg/ha en onder
besproeiing 75 kg/ha tot 125 kg/ha (afhangende van die mate van
besproeiing). Intermediêre en wintertipes se saaidigthede is ook
25 kg/ha tot 40 kg/ha onder droëlandtoestande en 75 kg/ha tot
125 kg/ha onder besproeiing (afhangende van die mate van
besproeiing). Die vestigingstyd sal van streek tot streek wissel, maar
is normaalweg van middel Februarie tot middel Mei. In die koue
areas eindig planttyd einde April. Hawer kan ook met verskeie
gewasse (insluitende peulgewasse) gekombineer word om pro-
duksie te verhoog en die verskeidenheid voerinname deur vee te
verhoog. Hierdie gewasse sluit in Japannese radyse, weiwieke en
Persiese klawer.
Kultivars
Agricol is bekend as die leier in somer- en winterweidingsgewasse.
Produsente kan staatmaak op die volgende hawerkultivars vir
volhoubare voervloei hierdie winter:
Pallinup en Dunnart
Hierdie lentetipe hawers is gewoonlik weigereed ses tot agt weke
na plant. Hulle word gekenmerk deur dikker plante wat minder
spruite produseer. Pallinup en Dunnart kan gebruik word vir
beweiding, kuilvoer en hooidoeleindes. Pallinup en Dunnart se
graan is ook geskik vir die maak van ontbythawer.
Overberg
Wat ‘n intermediêretipe hawer betref, is Overberg in ‘n klas van sy
eie. Die kultivar het ‘n laer kouebehoefte as ‘n egte wintertipe en sal
ook vroeër begin produseer. Overberg is geskik vir produksie onder
droëland en besproeiing.
Magnifico
Hierdie egte wintertipe hawer het ‘n hoë kouebehoefte en produseer
normaalweg smaaklike weiding vanaf Mei tot einde September.
Een van die kultivar se groot voordele is sy hoë-opbrengspotensiaal.
Magnifico kan gebruik word vir beweiding, kuilvoer en hooiproduksie.
Kleingrane
Die volgende kleingrane is ook belangrik vir winterweiding:
Stoelrog (Agriblue en Echo)
Dit is ‘n eenjarige wintergraangewas wat laat in die somer gevestig
kan word. Stoelrog word meestal gebruik as groenvoer vir die winter
tot vroeë lente. Daar bestaan drie tipes stoelrog, naamlik kort,
medium en lang rotasietipes.
Korog (Rex, Ag Beacon, Ag Marcell en Cloc1)
Hierdie kruising tussen koring en rog word hoofsaaklik as ‘n wei- of
voergewas gebruik. Korog kan geklassifiseer word as ‘n lente- of
wintertipe kleingraan wat aangepas is by die meeste omgewings-
toestande en grondtipes. Rex, Ag Beacon en Ag Marcell is Agricol
se lentetipe korogkultivars terwyl Cloc1 ’n ware wintertipe is.
Navrae
Skakel gerus een van ons takke vir verdere navrae:
Brackenfell
021 981 1126
Cradock
087 365 0010
George
044 878 2408
Howick
033 330 2765
Kimberley
053 841 0675
Piketberg
087 365 3025/6
Port Elizabeth
041 373 9894
Potchefstroom
018 294 7470
Pretoria
012 803 6033
Swellendam
087 359 3236.
PROMOSIE-ARTIKEL
JOUBERT SWANEPOEL,
Agricol
Hawer gereed vir beweiding.
Grafiek 1: Piekproduksiefases van verskillende kleingrane gebaseer op ‘n
middel Maart-plantdatum.