6 / 84
4
e
k moet sê ek is werklik trots op die manier waarop
Graan SA se lede die uitdaging oor die kwessie van
onteiening sonder vergoeding tydens Kongres 2018
bespreek en hanteer het. Vir my was dit ‘n belangrike
deurbraak, waar die middelgrond tussen linkse en
regse emosies op die ou einde geseëvier het. Mag dit ‘n
voorloper wees vir wat nog kom!
In die debatte deur al die “spesialiste” in ons samelewing wat
ek in die media volg, het een analise my gedagtes tot stilstand
geruk: Ons 1994-Grondwet is in beginsel op ‘n herstel van regte
(
restorative justice
) gebaseer, terwyl sommige in die huidige debat
die eiendomsregklousule na ‘n strafregtelike aksie (
punitive justice
)
wil neem.
Die reënboogdroom van 1994 het emosies by mense opgewek
wat die potensiaal het om genesing aan ons stukkende verhou-
dings in die land te bring. Daar is genesing in vergifnis en vryspraak,
maar daar is bitterheid en wraak waar daar nie herstel plaasvind nie.
Dit gaan vir my dus heelwat verder as net die wyse waarop onteie-
ning moet plaasvind.
Graan SA het genoegsaam bevestig dat onteiening as sodanig oral
in die wêreld se Grondwette voorkom en toegepas word en dat
ons dit verstaan. Die sleutelwoord wat al die emosie opwek, is die
“sonder vergoeding” (
without compensation
). Dit is nie met herstel
nie, maar met straf gelaai.
Is die behoefte van sommige dat witmense gestraf moet word, of
is die ware behoefte plaasgrond om op te boer? Dit is interessant
dat die grondbesetting deur lede van die rooi barette onlangs in
Olievenhoutbos nie gemik was op landbougrond nie, maar op
grond vir behuising. Ek wonder of die keuse van grond maar net
gebaseer was op die toegang van die media tot die grond sodat
hulle die nuus kan haal, of was dit gebaseer op hul spesi-
fieke behoeftes?
Ek het beslis nie onder die indruk gekom dat hierdie mense
noodwendig wil boer nie. Kan hierdie mense nie gehelp word
om huise met titelaktes te bekom nie? Ons hoor gereeld van die
Free Market Foundation se inisiatiewe ten opsigte hiervan, maar
ek sien nie dat die Staat met dieselfde entoesiasme deelneem om
ons stedelinge met titelaktes te ondersteun nie.
Ek het al van ‘n groot aantal produsente gehoor wat beslis by-
stand sal verleen dat hulle werkers besitreg – en nie net verblyfreg
nie – van huise op die dorp kry.
Wat ek wel waarneem, is dat hierdie gedagte van onteiening
sonder vergoeding beslis ‘n klompie grondplate geskuif het. Menige
rolspelers dink ver buite die vaste denkraamwerke van die afgelope
20 jaar om na nuwe oplossings te soek. Dit is ‘n wins. Ek bly nog
vas oortuig dat dit georganiseerde landbou se tyd is om oplossings
te bring.
Die feit dat ons nog nie daarin kon slaag om genoegsame swart
produsente op kommersiële skaal te kon vestig nie, was bloot omdat
ons die proses meestal in die Staat se hande gelaat het. Die finan-
siële instellings was vasgevang in die regulatoriese raamwerke en
moet nou oplossings na vore bring wat selfs die raamwerk om finan-
siering te bespoedig, moet verander.
Ek vertrou dat as ons oor ‘n paar jaar terugkyk na 2018 en
2019, ons trots sal wees op wat ons vermag het om ons land
van ondergang te red. ‘n Paar uiters belangrike vergaderings is vir
einde Maart belê, wat ek glo rigtinggewend sal wees vir wat die toe-
koms inhou.
Die blote bestaan van ‘n organisasie soos Graan SA is al ‘n
belangrike boublok om die toekoms te rig. Dankie vir elkeen se by-
drae en sterkte aan al ons onderhandelaars.
Die gronddebat
JANNIE DE VILLIERS,
HUB/CEO
“
Ek bly nog vas
oortuig dat dit
georganiseerde
landbou se tyd is
om oplossings
te bring.
“
STANDPUNT
POINT OF VIEW
Graan SA
April 2018