90
Die sondebokkewatmielie-oeste stilweg kelder
G
rond- en wortelmonsters vanaf diemielielande van plaas-
like mielieprodusente, wat die afgelope paar jaar na die
LNR-Instituut vir Graangewasse (LNR-IGG) en die Noord-
wes-Universiteit (NWU) gestuur is vir aalwurmontle-
dings, het getoondat aalwurmprobleme algemeen enwydverspreid
voorkom.
Wat aalwurmsimptome inmielies betref, neem produsente gereeld
waar dat daar kolle in mielielande is waar die plante nie optimaal
groei nie en dikwels ook vergeel en verdwerg is (
Foto 1
). Sulke
swak kolle inmielielande is gewoonlik nie baie groot nie, maar kan
vergroot in opeenvolgende seisoene indien geen aalwurmbeheer
toegepaswordnie.
Die teenwoordigheid van duidelik sigbare knoppe (
Foto 2
) wat
deur die voeding van knopwortelaalwurms veroorsaak word, is ‘n
simptoomwat toenemendwaarneembaar isopmieliewortels tydens
die afgelope dekade. Gekombineerd hiermee, word die voorkoms
van abnormalewortelstelsels wat min, stomp of verdikte sywortels
het, ook toenemendopgemerk (
Foto 3
).
Opvolggewasse wat dikwels saammet mielies in ‘n wisselboustel-
sel ingesluit word, toon uiteraard dieselfde tendens wat betref die
opbou van plantparasitiese aalwurmbevolkings met gevolglike
simptome wat daarmee gepaardgaan (
Foto 4
en
Foto
5
). Hierdie
waarnemings het daartoe gelei dat die LNR-IGG en NWU (in same-
werking met Syngenta wat die projek befonds het) ‘n mielieop-
name in ‘n groot gedeelte van die mielieproduksiegebied geloods
het tydens die afgelope seisoen.
Hierdie opname is in die Vrystaat (twaalf streke), Noordwes
Provinsie (sewe streke), Noord-Kaap (drie streke) en Mpumalanga
(13 streke) gedoen (
Figuur 1
). Grond- en wortelmonsters is op
78 mielielande tydens die blomstadium van die gewasse geneem.
23 van die lande semielies is onder besproeiing verbou, terwyl die
oorblywende 55droëlandewas.
Produsente is ook gevra om ‘n vraelys in te vul, onder meer om
uit te pluis of aalwurmdoders deur hulle gebruik is al dan nie. Die
hoofdoel van hierdie aalwurmopname was om vas te stel watter
aalwurmpeste asook voordelige aalwurms teenwoordig is ingronde
vanprodusente inhierdiegebiede.
Hierdie artikel sal egter net fokus op inligting wat versamel is
rakende die plantparasitiese aalwurms, terwyl ‘n volgende artikel
die invloed en rol van nie-parasitiese/voordelige aalwurms wat in
landbougronde inSuid-Afrika voorkom, sal behandel.
Voorkoms van plantparasitiese aalwurms
Wortelmonsters
Knopwortel- en letselaalwurms is dié aalwurmgroepe wat die
meeste in wortelmonsters teenwoordig was van mielieplante wat
in al die lande versamel is. Knopwortelaalwurms het oorheers in
terme vanhul bevolkingsvlakke enwas verder in 71 vandie 78 lande
teenwoordig.
Hulle bevolkingsvlakke het gewissel vanaf 13 tot 38 479 individue
per 50 g wortels. Laasgenoemde bevolkingsvlakke is uitermatig
hoog en dui daarop dat die teenwoordigheid van knopwortelaal-
wurms tot definitiewe skade kanen sal lei –nienet inmieliegewasse
nie,maar ook inopvolg- en anderwisselbougewasse.
Letselaalwurms het in meer lande voorgekom as knopwortelaal-
wurm, naamlik in 77 van die 78 lande wat in hierdie opname
ingesluit was. Hierdie groep se bevolkingsvlakke het van 4 tot
490 individueper 5gwortels gewissel.
Dit is opmerklik dat letselaalwurmgetalle tydens die laaste paar
seisoene indiagnostiesegrond- enwortelmonstersvanmielieplante
ook hoër blyk te wees. Hierdie aalwurmgroep se teenwoordigheid
in mielies en ander wisselbougewasse behoort dus deurentyd ge-
monitorwordom sodoende teverseker dat voorkomendemaatreëls
geneemwordomhulle tebeheer.
Grondmonsters
Letselaalwurms het die hoogste bevolkingsvlakke gehad en was
in die meeste van die grondmonsters teenwoordig. Daarteenoor
was knopwortelaalwurms in relatief min van die grondmonsters
teenwoordig en in relatief lae getalle, behalwe vir twee van hier-
die lande.
Hierdie resultate van die grondmonsters, lig weer eens ‘n aspek
uit waarvoor produsente katvoet moet loop. Letselaalwurms word
gewoonlikmaklik in beide grond- enwortelmonsters geïdentifiseer,
terwyl knopwortelaalwurms ‘nperd van ‘nheel ander kleur is.
Slegs knopwortelaalwurmeiers, tweede jeugstadia en mannetjies
kom indiegrondvoor, terwyl geenderdeenvierde jeugstadiaasook
wyfies in grondmonsters teenwoordig is nie. Hoewel knopwortel-
eiers wat in grondmonsters teenwoordig is deur ‘n nematoloog
geïdentifiseer kan word, is dit ‘n gespesialiseerde en ingewikkelde
proses, want eiers met ‘n eerste jeugstadium daarin teenwoordig
moet beskikbaarwees vir so ‘npositiewe identifikasieproses.
Vervolgens kan daar ook nie voorspel word wanneer die eiers
sal uitbroei en die infektiewe tweede jeugstadia in die grond
teenwoordig salweesnie.Omhierdie rede kandaar nie ‘n realistiese
prentjie gevormword as ‘n nematoloog net grondmonsters vir aal-
wurmontledings doennie.
Produsente moet dus onthou om altyd grond- sowel as wortel-
monsters in te sluit vir aalwurmontledings. Die beste tyd om grond
en wortelmonsters vir sulke ontledings te neem, is tydens die
blomstadium van mielies. Vorige navorsing deur die LNR-IGG het
reeds getoon dat plantparasitiese aalwurmgetalle hulle piek bereik
indie sogenaamdegroeistadium.
Die gebruik van aalwurmdoders
Verskeie aalwurmdoders is in Suid-Afrika geregistreer vir gebruik
op mieliegewasse, soos aangedui in
Tabel 1
. Hierdie inligting
is onlangs opgedateer en gepubliseer in
A guide to crop pest
management inSouthAfrica
(VanZyl, 2013)wat uitgegee isdeur die
Vereniging vir Veterinêre- enGewasverenigings (AVCASA).
Produsente kan hierdie gids, etikette van die onderskeie produkte
en/of chemiese verteenwoordigers raadpleeg vir korrekte inligting
rakendediedosisse sowel as toedieningsaanbevelings en -vereistes
vir dieonderskeieprodukte.
OP PLAASVLAK
Aalwurm /Wortelmonsters /Grondmonsters
Geïntegreerdeplaagbeheer
SONIASTEENKAMP,
LNR-Instituut vir Graangewasse, Potchefstroom;
DRIEKIE FOURIE,
Eenheid vir Omgewings-
wetenskappe enBestuur, Noordwes-Universiteit; en
MARETHAPRETORIUS,
Noordwes-Universiteit
Oktober 2014
